Weer of geen weer, Groningen heeft iets voor wandelaars. De wolken drijven over en de zee is nooit ver weg.
Voor langeafstandwandelaars is de provincie Groningen misschien wel synoniem aan het Pieterpad. De start van het pad is in Pieterburen en voert in een zuidwestenwind-wapperlijntje naar Drenthe. Weer of geen weer, Groningen heeft iets voor wandelaars. Het landschap bestaat uit kwelders en wadden, meren en riviertjes, polders en moerassen, landgoederen met borgen, zelfs bossen en wouden. De wolken drijven hoog over, de zee is nooit ver weg en dan ook nog die dorpen op oeroude wierden.
De Waddenzee bij Pieterburen, foto: Wikimedia - Bj. schoenmakers
Verdwalen is er niet bij, want knooppunten overspannen de complete provincie. Kant en klare knooppuntroutes plus een digitale plan-het-zelf wandelkaart vind je op de uitstekende site Wandelen Groningen. De wadden en kwelders van de noordkust van Groningen (oostelijke Lauwersmeeroever, Groninger waddenkust) vallen onder het netwerk Waddenwandelen.nl. Voor tips verwijzen we naar ons online artikel Wandelroutes op de waddeneilanden: 10 leuke tips. Wel brengen we een bijzonder project langs de waddenkust als tip, de Landmerken van Groningen als opwarmertje. Veel plezier!
Wandeltip 1: Tussen stad en wad
Landmerken langs de Groninger waddenkust
Ten zuiden van de waddenkust en ten noorden van Groningen ligt een gebied met eeuwenoude wierdendorpen. De Waddenzee doet wat ze wil en die wierden (ophogingen van aarde) moesten natte voeten voorkomen. De oude kerken - ooit de bakens voor zeelui - zijn nu handige mikpunten voor wandelaars. Extra leuk: de kerktorens kun je beklimmen en dan heb je een weids uitzicht over zee en land, helemaal tot aan de stad Groningen.
Wandelen tussen stad en wad
Het gaat om de kerken en torens van Hornhuizen, Wierhuizen, Breede, Uitwierde, Termunten, Finsterwolde, Nieuw Beerta en Oldenzijl/Oosternieland. De meeste hebben prachtige kerkhoven. De routes zijn beschreven als 'ommetjes'. Deze korte wandelingen kun je zelf koppelen tot langere (dag)tochten via het knooppuntnetwerk waddenwandelen.nl. Als toetje brengen we een stadswandeling Groningen.
Stadswandeling Groningen en ommelanden, Groene Wissel, 9 km. Langs het sfeervolle Noorderhavengebied en door het prachtige Noorderplantsoen. Onderweg ook de oude binnenstad met de Martinitoren en het oude stadhuis.
De Reiderwolderpolder, foto: Wikimedia - JacoNed
Wandeltip 2: Polders en moerassen
Het platste en natste van Groningen
Hét polderland van Groningen vind je ten noorden van Winschoten in de gemeente Oldambt. Je kunt er wandelen over de ingepolderde Dollardklei van de Reiderwoldepolder. Ten zuiden van Winschoten, rond het vestingplaatsje Bourtange, ligt wat vroeger het Bourtanger Moor was, ooit het grootste moeras van Noordwest-Europa. Het is een gebied met kronkelende weggetjes, plukjes bos en het opvallend mooie riviertje de Ruiten Aa (zie tip 3). Ook Westerwolde in het uiterste zuidoosten van Groningen hoorde tot dit moerasgebied. Voor moeras- of veenliefhebbers is ook de omgeving van Veendam een walhalla.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Midwolda, Scheemda of Winschoten.
Wandelen door de oude moerassen van Groningen
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Bourtange voor de 18 km lange knooppuntroute 'Bourtange als keerpunt in de strijd om Groningen'. Andere zoektermen (kies zelf de lengte) voor mooie routes zijn o.a. Onstwegge, Vlagtwedde, Ter Apel, Stadskanaal.
Het Leekstermeer, het Paterswoldse Meer, het Zuidlaardermeer en het Schildmeer - Groningen heeft schitterende meren. Pronkstuk is het Lauwersmeer, dat al lang geleden werd uitgeroepen tot nationaal park. Het Lauwersmeer (deels in Friesland gelegen) is een eldorado voor vogelaars, maar liefhebbers van fikse wandelingen (10 - 20 km) komen er bekaaid af. Voor een rondje rondom ben je veroordeeld tot het asfalt en uitsluitend wat korte routes van Staatsbosbeheer dringen door in het natuurgebied.
Anders schitterends in de provincie zijn de rivieren het Reitdiep en de Ruiten Aa. Het Reitdiep is wat over is van de Hunze, ooit een sterk meanderende rivier die stad Groningen verbond met zee. In het Reitdiepdal (beter Reitdiepgebied) vind je historische dorpjes, slingerende landweggetjes en mooie polders. De Ruiten Aa is een beek in Oost-Groningen in de streek Westerwolde.
Wandelroutes Leekstermeer
Tweedaagse wandelroute (2 x 20 km) die het Leekstermeer schampt. Uit het routebestand van Wandelen Rond Roden.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Leek voor onder meer de 22 km lange lijnwandeling Tolbert - Groningen CS.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Onnen voor de 16,3 km lange knooppuntwandeling langs het Zuidlaardermeer en door de Onnerpolder waar nog niet lang geleden zeearenden werden gespot.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Noordlaren of Kropswolde voor knooppuntroutes, o.a. de 17,4 km lange wandelroute langs knooppunten Spoorwandelen Kropswolde - Haren. Alternatief is o.a. de 20,7 km lange wandelroute Spoorwandelen Hoogezand-Sappemeer.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Steenmeer voor o.a. de 17,5 km lange knooppuntroute Siddeburen,; Steendam, Hellum. De wandelroute voert door een streek met lintdorpen en veel groen en water.
Het Reitdiep, foto: Wikimedia - Meerdervoort
Wandelroutes langs de Ruiten Aa
Wandelroute Groene Wissel 417 bij Wedde, 14 km, door het stroomdal van de Ruiten Aa. Slingerpaden langs de bloemrijke akker- en graslanden van de Ruiten-Aa.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Wedde voor de knooppuntroute Wedde van 14,8 km. Opgepast: hoe vredig het landschap tussen de Ruiten Aa en Mussel Aa nu is, zo luguber is het verleden van de Geselberg. Vroeger werden hier heksen verbrand.
Ook op Wandelen Groningen maar dan via zoekterm Bourtange vind je de 18 km lange knooppuntwandeling Hersteloperatie van de blauwe ruggengraat herschept oude glorie. Je wandelt door het licht glooiende landschap langs de Ruiten Aa naar vesting Bourtange.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Reitdiep voor de 17,8 km lange knooppuntroute Het oude Hunzedal.
Menkemaborg bij Uithuizen, foto: Wikimedia - Gouwenaar
Wandeltip 4: Parken, tuinen en landgoederen en borgen
Mooi verborgen in het groen
Lekker dwalen door een park, tuin of landgoed. Populair bij ‘Stadjers’ is het Noorderplantsoen. Het park is ontworpen in Engelse landschapsstijl en aangelegd op de voormalige vestingwerken. Maar de provincie heeft veel meer landgoederen, vaak met voorname borgen: de buitenverblijven van de oude adel. De basis van een borg is vaak een 'steenhuis', een simpel verdedigingswerk uit de 14e of 15e eeuw met dikke muren waarin rijke boeren konden vluchten als er gevaar dreigde.
Hieronder een selectie wandelroutes door tuinen, parken en landgoederen, o.a. bij Eelde, Haren, Muntendam (heemtuin), Rhederveld, Slochteren (Fraylemaborg), Uithuizen (Menkemaborg), Uithuizermeeden (Rensumaborg), Leek (Nienoord) en Leens (Verhildersum).
Wandelroutes door parken, tuinen en landgoederen met borgen
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Muntendam voor onder meer de 16,2 km lange knooppuntenroute langs Sappemeer, Zuidbroek, Noordbroek en Muntendam (heemtuin).
Bij Uithuizen/Menkemaborg:
Surf naar Wandelen Groningen zoekterm Uithuizen en je vindt de 18,5 km lange knooppuntroute Uithuizen, Doodstil, Zandeweer, Eppenhuizen, Oldenzijl, Uithuizermeeden - allemaal dorpen op het Hoogeland. Onderweg ook enkele wierden, door mensen opgeworpen hoogten ter bescherming tegen het water.
Bij Leek:
Groene Wissel Leek, Groninger Westerkwartier, 13 km, landgoederen (Kloostergoed Natuurschoon en Nienoord), coulissen en polders.
Wandeltip 5: Bossen en wouden
Schuilen voor de zomerzon
Het Noordlaarderbos is een van de grootste bossen van Groningen en bestaat uit sparren, lariksen, eiken, berken, beuken plus hei, akkers en stuifduintjes. Ten zuidoosten van de stad Groningen vind je de Appèlbergen (bos, moeras en heide) en bij Westerwolde kun je wandelen in de Sellinger Bossen met oeroude heidevelden. Ook in de Ter Apeler Bossen, met in het hart het Klooster Ter Apel, kun je voor de zomerzon schuilen. Dan is er nog het groen van het Overbos bij de Fraeylemaborg in Slochteren, en het Hommesbos bij Onstwedde: een klein maar fijn, ietwat mysterieus aandoend bosje op de heuvels van een oude zandverstuiving.
Het Noordlaarderbos, foto: Wikimedia
Wandelroutes in de bossen van Groningen
Wandelroute Noordlaren, door het bos van Noordlaren, 14 km. Een afwisselende wandeling door Noordlaren, dan over een eeuwenoude es, door het Noordlaarder Bos, door het natuurgebied 50 bunder en over de es weer terug.
Groene Wissel Zuidbroek, over Slochterens gasvelden, 13,1 km. Door de dorpen Zuidbroek en Noordbroek, door bossen en over uitgestrekte akkers.
Surf naar Wandelen Groningen en zoek op Froombosch of Slochteren voor een 26 kilometer lange wandeling via lintdorpen Froombosch en Slochteren. Je wandelt onder meer door natuurgebied Slochter Ae, langs de Baggerputten en een pingoruïne.
Wandelroute Onstwedde, 18,3 km, via Wandelen Groningen en dan zoekterm Onstwedde. Een prachtige wandeling door het esnederzettingenlandschap van Westerwolde. Ooit was dit een nauwelijks toegankelijk veen- en moerasgebied. Onderweg ook oude bossen, buurtschapjes en beekdalen met rivierduinen.
Ken jij een mooie wandelroute, waarvan je vindt dat deze hier genoemd moet worden? Heb je deelgenomen aan een wandelevenement en wil je je ervaringen delen met andere wandelaars? Stuur je verhaal, foto’s of filmpjes naar redactie@wandel.nl. Dan staat jouw verhaal binnenkort wellicht op Wandel.nl.
Route
Route
Route
Route