Noord-Brabant is de enige provincie met vier nationale parken die binnen de grenzen liggen. Wandel.nl beschrijft de mooiste wandelroutes en -gebieden.
Wandelen bij Den Bosch, St. Janskathedraal (Foto: Ad Snelderwaard).
Brabant is de provincie van de gezelligheid en gastvrijheid, zelfs de natuur is uitnodigend. De variatie is groot, er zijn bossen, stuifzandvlaktes, heidevelden en beekdalen. Noord-Brabant is de enige provincie met vier nationale parken die (deels) binnen de provinciegrenzen liggen. RoutesinBrabant.nl wordt de verzamelsite waarop je binnenkort alle wandelroutes moet kunnen terugvinden. Wandel.nl beschrijft de mooiste natuurgebieden en selecteerde een aantal routes op maat.
Nationale Parken in Noord-Brabant
1) Nationaal Park De Biesbosch
De Biesbosch is het grootste zoetwatergetijdengebied van Europa. Je vindt er veel wilgenvloedbossen en kreken en het glasheldere water trekt hordes watervogels.
Wandelaars hebben volop keuze: van korte ommetjes over verharde paden of lange struintochten door drassig wetland tot een zwerftocht langs de oevers van kreken of door de polder over smalle dijkjes. Sommige routes zijn alleen per boot bereikbaar, in de zomer met Staatsbosbeheer, daarbuiten met eigen boot.
Wandeltip: wandelroute Oostwaardpad (21 km) voert langs en door akkers van diverse boeren die deze route in samenwerking met Staatsbosbeheer realiseerden. In het gebied staat een Griendwerkershut waar je gratis kunt overnachten, zonder elektriciteit of sanitair. Vind de hut met behulp van coördinaten, hij ligt verstopt in het bos.
Nationaal Park De Grote Peel is een van de laatste restanten van het uitgestrekte hoogveenmoeras dat ooit de grens tussen Brabant en Limburg vormde. Het bestaat uit water, moeras, heide en kleine stukjes bos. Overal zijn nog de littekens te vinden van de winning van turf, het zwarte goud van de Peel, zoals de peelbanen, de vaartjes, de grote waterplassen en de veenputjes. Je wandelt door een weids en waterrijk natuurgebied, dat niet wordt doorsneden door autowegen. De Groote Peel is een broedgebied voor bijzondere vogelsoorten zoals de geoorde fuut, de roerdomp, de blauwborst, de roodborsttapuit en de zomertaling.
Falkplankaart nr. 37 met ingetekende gemarkeerde wandelroutes is te koop bij Buitencentrum De Pelen, Moostdijk 15, 6035 RB Ospel, (0495) 64 14 97.
De Loonse en Drunense Duinen worden ook wel de Brabantse Sahara genoemd (Foto: Wikipedia).
3) Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen
Het natuurgebied wordt ook wel eens de Brabantse Sahara genoemd, vanwege de uitgestrekte zandvlaktes die door de poolwinden in de laatste ijstijd zijn 'neergelegd'. Het is één van de uitgestrektste stuifzandgebieden van West-Europa: dertig vierkante kilometer waar de wind vrij spel heeft en het zand kan stuiven.
Wandeltips: Natuurmonumenten heeft enkele korte bewegwijzerde routes uitgezet, die je kunt combineren tot een langere, zoals wandelroute Duin en Bosch en wandelroute Kapucijnenberg, beide bij Udenhout. En hier vind je routes die via het wandelknooppuntnetwerk van Brabant verlopen.
4) Nationaal Park Grenspark Zoom-Kalmthoutse Heide
Nationaal Park Grenspark De Zoom-Kalmthoutse Heide ligt op de grens van Noord-Brabant en de Belgische provincie Antwerpen. Het is een gevarieerd natuurgebied, met in het Vlaamse deel vooral heide en stuifzand en in het Nederlandse deel aangelegde naaldbossen en vennen. Het glooiende landschap is gevormd toen westenwinden in de laatste ijstijd grote hoeveelheden zand aanvoerden, waardoor duinen werden gevormd. Ze wandelden in de loop van de tijd langzaam naar het oosten.
Wandeltip: er zijn 21 bewegwijzerde wandelpaden in het Grenspark, variërend van 1,7 tot 8,5 km en onderling te verbinden. Koppel bv wandelroute Schaap (8,5 km) aan wandelroute Hagedis (2,7) km en je bent een halve dag zoet. Bij de toegangspoorten van het Grenspark is een wandelkaart te koop (€ 2,-).
Natuurgebied de Strijbeekse Heide.
Kleinere natuurgebieden in Brabant
Behalve de vier Nationale Parken heeft Brabant ook tal van fijne kleine(re) natuurgebieden. Bij enkele populaire geven we een aantal wandeltips.
1) Baronie van Breda
De Baronie van Breda bestaat uit verschillende natuurgebieden, te weten Het Mastbos (oeroude grove dennen, zomereiken, lange lanen, vijvers en vennetjes), De Chaamse Bossen (zandverstuivingen, heide, grasland, vennen, moerasgebied, bossen), Het Liesbos (monumentale lanen, bijzondere planten), De Vuchtpolder (open en waterrijk landbouw- en natuurgebied), Markdal (natuurontwikkelingsgebied langs de meanderende Marke), Strijbeekse Heide (vennen, heide), Ulvenhoutse Voorbos (oude bossen, slootjes en greppels) en Dorst (nieuw stadspark).
Wandeltips
Wandelroute Chaamse Bossen van Staatsbosbeheer (6 km, oranje gemarkeerd) voert door zo'n beetje het mooiste van de Baronie. Langs de randen van de bossen grazen in de schemer vaak reeën. De gemarkeerde wandelroutes staan ook op wandelkaart nr. 30 Baronie van Breda, te koop in de webwinkel van Falk.
De Brabantse Wal bestaat uit een hooggelegen en een lager gelegen landdeel, gescheiden door een zogenaamde steilrand of zoom. Deze steilrand slingert van Ossendrecht langs Hoogerheide, Woensdrecht, Bergen op Zoom en Halsteren tot Steenbergen. De steilrand is op sommige plekken zo'n 20 meter boven NAP.
Wandeltips
Wandelaars kunnen alle kanten op met het Wandelnetwerk Brabantse Wal. Het beslaat 836 kilometer aan wandelpaden en wandelroutes.
Bij VVV Brabantse Wal ook een keur aan routes, van kort tot middellang.
Je kunt ook (delen van) Streekpad 17 Brabantse Wal volgen, dat in 112 km van Bergen op Zoom via Wouwse Plantage en Hoogerheide weer naar Bergen op Zoom cirkelt.
Er is de wandelgids Brabantse Wal (11 routes van 2 - 10 km) dat voor € 9,95 te koop is bij VVV of boekhandel.
3) De Kempen
In de Kempen, op de grens van Nederland en België, voeren zandwegen langs akkers, door bossen en langs de heide, met stuivend zand en moerassen. Onderdeel van De Kempen is de Cartierheide waardoor het Dalems Stroompje kronkelt. Op de heide scharrelen de hazelworm en de gladde slang, allebei totaal onschuldig.
Wandeltip
Wandelroutes vind je bij Staatsbosbeheer, bijvoorbeeld de 7,2 km lange Cartierroute, door bossen met blauwe bosbes, over heide en langs gagel, dopheide en klokjesgentiaan.
Moerputten (Foto: Ditty Kwint),
4) Het Dommeldal
De Dommel ontspringt in België en komt bij Borkel en Schaft Nederland binnen. Daar begint het natuurgebied het Dommeldal, dat loopt tot aan Eindhoven. In het gebied langs de oevers wandel je door akkertjes en weitjes, houtwallen, hooilanden, bos, heideveldjes en poelen. Alles kleinschalig, zoals in de Middeleeuwen. Natuurmonumenten werkt in het gebied veel samen met waterschap De Dommel.
En er is een nog vrij nieuwe wandelroute, het Dommelpad.
5) Het Groene Woud
Het Groene Woud is een natuurgebied in de driehoek Eindhoven-Tilburg-‘s-Hertogenbosch. Het hart van het gebied bestaat uit bossen, moerassen, heide en agrarisch populierenlandschap. Het Groene Woud heeft de status van Nationaal Landschap.
Via Wandelnetwerk Het Groene Woud knoop je je eigen wandelroute aaneen. Het wandelnetwerk telt 900 km aan wandelpaden, maar is helaas is nog niet digitaal, dus je zult het met Falk kaart 6, Wandelnetwerk Het Groene Woud moeten doen. Hier vind je enkele aanraders voor zelfplanners, waaronder de tip om het fraaie plaatsje Oirschot in je route op te nemen.
Onderdeel van Het Groene Woud zijn de Oisterwijkse Bossen en Vennen. De tientallen vennen stammen uit de laatste ijstijd. De meeste zijn gevormd door de wind: die sleet de laagtes uit en stoof het zand op tot grote hopen eromheen. Later vulden de kommen zich met regenwater. De star aangeplante dennenakkers heeft Natuurmonumenten omgeturnd in veel gevarieerder bos.
In 1988 werden de eerste vier bevers loslaten in de Biesbosch (Foto: Beleefdebiesbosch.nl).
6) Heusden en Altena
Het Land van Heusden en Altena ligt tussen de Merwede in het noorden, de Afgedamde Maas en het Heusdensch Kanaal in het oosten, de Biesbosch in het westen en de Bergsche Maas in het zuiden. De grootste plaats in het gebied is Werkendam, Woudrichem is de historisch belangrijkste plaats, een vestingstad met circa 4500 inwoners. Het gebied is in beheer bij het Brabants Landschap.
Vestingstad Woudrichem, onderdeel van de vesting3hoek, samen met Slot Loevestein, Fort Vuren, Gorinchem en Woudrichem.
Werkendam, een historische plaats met enkele forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.
7) Maashorst
Door een breuk in de aardkorst, waarbij een hoog- en een laaggelegen landdeel ontstond, is de Maas steeds oostelijker gaan stromen. Dit hoogteverschil is niet meer zichtbaar, maar de bodem laat nog wel sporen van de breuk zien. Aan de westkant van Maashorst ligt de Peelrandbreuk.
Wandeltip: Staatsbosbeheer heeft enkele gemarkeerde routes uitgezet, zoals de oranje gemarkeerde wandelroute Brobbelbies, 9 km, dwars door het grootste begrazingsgebied van de Maashorst. Vooral in het voorjaar en de zomer is het hier een zee aan bloemen.
Maashorst (Foto: Marianne Schook).
8) Kampina
Een 'dromerig' landschap met vennen en heidevelden, slingerende beken en graslanden. In het hart van de Kampina ligt de grote Kampinase Heide met het Belversven, de Huisvennen en de Zandbergsvennen. Er stromen twee beken door de Kampina, de Beerze en de Rosep. De Beerze heeft een moerassig beekdal met moerasbossen van zwarte els met lianen van hop en kamperfoelie.
Wandeltips
Kijk hier voor een overzicht aan routes, bijvoorbeeld de 7 km lange Wandelroute Dal van de Beerze, vlak bij Oirschot. Je volgt de slingerende beek de Beerze vanaf de Spoordonkse Watermolen en wandelt rond de overstromingsvlakte.
Natuurgebied Heeze-Leende bestaat uit boswachterij Leenderbos en de Strabrechtse Heide. Het Leenderbos bestond van oudsher uit heide en zandverstuivingen. Staatsbosbeheer plantte in het kader van de werkverschaffing bossen aan. De Strabrechtse Heide is dynamisch gebied met fraaie vergezichten. Kijk daar, de schaapsherder met zijn herdershond tussen de schapen! Het Beuven is met 85 hectare het grootste ven van Nederland.
Wandeltips
Wandelroutes van Staatsbosbeheer vind je hier, waaronder de 25 km lange zwerftocht Leenderbos. Bereid je voor op een fikse wandeltocht. De start is bij de Achelse Kluis in Valkenswaard.
Wat is er fijner dan wandelen? Lekker lang wandelen! Doe je voordeel met onderstaande tips en trek een (lang) weekend erop uit voor een van de LAW's (rood-wit gemarkeerd), Streekpaden (rood-geel) of (tweedaagse) NS-tochten (rood-wit), allemaal in Noord-Brabant.
LAW's
Pelgrimspad deel 1 (LAW 7-1), trajecten 11 en 12 (tussen Drunen en Den Bosch), ze voeren o.a. over de zandvlaktes van de Loonse en Drunense Duinen.
Het Dommelpad, 120 km, voornamelijk langs het riviertje de Dommel
Knooppuntnetwerken in Noord-Brabant
Wandelnetwerk Brabant is het grootste wandelnetwerk van Nederland. Het is tevens het wandelnetwerk waarbij de individuele wandelnetwerken het beste op elkaar en de omliggende wandelnetwerken aansluiten. Het wandelnetwerk Brabant telt ruim 6000 kilometer aan wandelpaden en wandelroutes. Meer over knooppuntnetwerken per provincie vind je in ons artikel hierover.
Bij Roosendaal (Foto: Yvonne Baartmans).
Themaroutes in Noord-Brabant
In iedere provincie vind je ze, enthousiaste wandelaars met plannen. Dat levert soms hele mooie, avontuurlijke, groene, lekkere of alles-in-een routes. Zoals daar zijn in Noord-Brabant:
Groene Wissels (55x, routebeschrijvingen, gratis). Rondwandelingen van 10 tot ruim 20 km. Ze beginnen en eindigen bij hetzelfde treinstation of dezelfde bushalte.
Trage tochten (15x): Trage Tochten lopen over onverharde wandelpaden dwars door boerenland en natuur. De wandelingen variëren van 5 tot 22 kilometer en lopen in Gelderland, Overijssel, Drenthe, Noord-Brabant, Zeeland en Limburg.
Route
Route
Route
Route
Route