7x Bijzondere natuurverschijnselen in de winter

Je moet er vroeg voor uit je bed en het moet vriezen, maar de zon op zien komen over de berijpte bomen is een heel mooi gezicht. Rijp ontstaat als het een koude en heldere nacht is en vormt zich vooral op objecten die warmte afgeven, zoals bomen en gras. Er vormen zich dat kleine ijskristalletjes doordat de temperatuur daalt en daarmee ook de temperatuur van het object. Waterdamp die met het oppervlakte van het object in aanraking komt vriest dan op.

In dergelijke omstandigheden bestaat ook kans op mist. De nevel hangt als een laken over het landschap. Vooral in een gebied met hoogteverschillen een prachtig gezicht. Meer weten over mist? Lees dan dit onderstaande artikel.

Voor dit verschijnsel moeten de omstandigheden perfect zijn. Gezegd wordt dat ijshaar een zeldzaam verschijnsel is, maar als je weet waar je op moet letten, is het niet zo lastig om ijshaar te spotten. Vraag maar aan Jeroen van het Instagram-account @Wandelbankjes, die dit weelderige exemplaar spotte (zie foto). De temperatuur moet net onder het vriespunt zijn met een hoge luchtvochtigheid. IJshaar wordt gevormd door een schimmel, die alleen voorkomt in dood hout van loofbomen. Meer weten over het ontstaan en vinden van ijshaar? Lees dan dit onderstaande artikel.

Voor dit verschijnsel moet het langere tijd achter elkaar flink gevroren hebben, zodat rivieren of meren bevroren zijn. Zodra de dooi in zet, of door de stroming onder water, breekt het ijs. De stroming of wind zorgt ervoor dat het ijs eenzelfde richting wordt opgeduwd. De krachten zijn zo groot, dat de ijsplaten over elkaar heen of tegen de kade gedrukt worden: kruiend ijs.

Om ijskristallen te zien zul je tijdens je wandeling veelvuldig naar de grond en de begroeiing om je heen turen. IJskristallen ontstaan als watermoleculen bij een temperatuur van onder de 0 graden samenklonteren. Watermoleculen hebben de gekke gewoonte om zich, als ze afkoelen, te ordenen in zeshoekige structuur. Vooral na een natte periode, waarbij veel plassen zijn gevormd, vind je de mooiste ijsformaties in de poeltjes. Maar ook op takken en grassprietjes kunnen zich kleine kristalletjes vormen. De zogenaamde hoarfrost.

Normaal gesproken komt dit bijzondere fenomeen op hogere breedtegraden voor. Er bestaan dus ook uitzonderingen, hebben we mogen zien in Nederland. In de afgelopen maanden was er sprake van een verhoogde zonneactiviteit. De geladen deeltjes vormen de zonnewind, die zich in hoge snelheid beweegt naar de aarde. Wanneer de zonnewind de aarde bereikt dringt een deel de magnetosfeer binnen om vervolgens met stikstof en zuurstof te reageren. Hierdoor ontstaat een prachtig kleurenspel in de lucht.

Spreeuwenzwermen komen vaak voor in de herfst en winter. Grote groepen spreeuwen vliegen in een uiterst secure en gecoördineerde formatie door de lucht. Het lijkt alsof het één geheel organisme is, in plaats van een vlucht individuele vogels. Zwermende spreeuwen zijn vaak op zoek naar voedsel of ze beschermen zich tegen roofvogels. De wendbaarheid en coördinatie van de zwerm maken het voor de roofvogels moeilijker om een individuele spreeuw te vangen. De grootste kans om spreeuwenmurmuraties, zoals ze ook worden genoemd, te zien, is bij zonsondergang. De spreeuwen verzamelen zich dan om naar hun slaapplaats te gaan.

Misschien wel het meest zeldzame winterverschijnsel in Nederland: sneeuw. Voor een dik wit pak sneeuw moeten we wel heel veel geluk hebben. Meestal zijn de omstandigheden dan ook nog dat de sneeuw snel smelt en er een vieze blubberige pap achterblijft. Maar mochten we het geluk hebben dat deze winter nog een dik pak sneeuw valt, dan is het aan te raden om een prachtige boswandeling te maken. Zorg wel voor waterdichte en hoge schoenen, want anders heb je gegarandeerd natte en koude voeten. Maar het bos, bedolven onder een pak sneeuw, is bijzonder mooi.

Kay en Nim van het Instagram-account @de_ontdekkers doen nu al twee jaar op een rij een bijzondere ontdekking op hun kiezelpad. "Als de bodemtemperatuur net boven de nul komt en de lucht onder de nul, dan stijgt het vocht op en bevriest het. De kiezelstenen worden van de grond getild door het ijs", legt Kay uit. Leuk om op te letten, als je over een kiezelpad wandelt!