Bart Brentjens is oud-Olympisch kampioen mountainbiken, Wanda Catsman is professioneel wandeltrainer en Dewi Bergman, voorzitter van TREC-club Nederland, rijdt met haar paarden het liefst in de vrije natuur. Ze hebben één gezamenlijk ‘jachtterrein’: het bos. Maar ze zijn niet alleen en misverstanden of ruzies zijn al lang geen uitzondering meer. Korte lontjes in het bos, hoe gaan zij ermee om?
Tekst: Thomas Braun
Foto's: Robin Britstra
Het drietal, dat zich heeft verzameld in boscafé De Zweef in Malden, raakt meteen aan de praat over hun persoonlijke confrontaties in het bos. Wandeltrainer Wanda Catsman had het ooit aan de stok met een mountainbiker. “Ik wilde voor hem opzij gaan, maar de berm was een blubberzooi dus ik ging voorzichtig aan de kant. Dat vond hij kennelijk niet genoeg want ik kreeg zijn stuur vol in mijn zij. Ik zei nog: ‘Was dat nou echt nodig?’ Hij riep: ‘Dan moet je aan de kant gaan, idioot!”
Mountainbiker Bart Brentjens: “Zelf heb ik nooit iets heel ergs meegemaakt. Maar ik ben naamdrager van de Bart Brentens Challenge en een groepje deelnemers reed langs een groepje wandelaars. Een wandelaar was er niet van gediend dat zij hard langsfietsten en sloeg iemand met zijn paraplu van zijn fiets af. Het werd nog een bosgevecht ook. Heel heftig.”
Is het oorlog in het bos met al die ruiters, mountainbikers en wandelaars? Nee, dat vind het drietal sterk overdreven. Amazone Dewi Bergman: “Ruiters schrikken vooral van mountainbikers die onverwachts opduiken. Paarden zijn vluchtdieren dus als die schrikken kan dat tot gevaarlijke situaties leiden. Van wandelaars hebben ruiters minder last omdat die geen hoge snelheid maken.”
Maar paarden hebben toch hun eigen, omgeploegde ruiterpaadjes? Dewi: “Hier ligt nu juist het probleem. Omdat we onze eigen paden hebben, verwachten we niet dat iemand anders er gebruik van maakt, want voor wandelaars en mountainbikers is ons pad verre van comfortabel. Maar als dat nergens staat aangegeven kan er zomaar een mountainbiker van rechts komen. Eigenlijk zou iedereen zich moeten verdiepen in het bos om er achter te komen: voor wie is welk pad en waar kruist wat? Vaak staat het niet goed aangegeven.”
Bart knikt: “Ik denk dat er een hoop verbeterd is nu wij als mountainbikers onze eigen routes hebben, singletrack genoemd. We gaan dus niet meer wild door bos, anders krijg je een bekeuring. Maar onze tracks zijn vanuit onze rijroute aangegeven. Als een wandelaar per ongeluk zo’n pad ingaat, in tegenovergestelde richting, dan ziet-ie niet altijd dat het pad voor ons is. Ik vind dat er wel wat meer aanduidingen mogen zijn. Een groot bord bij de parkeerplaatsen, zodat mensen weten waar ze aan toe zijn.”
Voor wie is welk pad en waar kruist wat? Vaak staat het niet goed aangegeven
Wanda sluit zich hierbij aan. “Niemand denkt: laat ik nu eens lekker de mountainbikers gaan lastig vallen of paarden laten schrikken. Het is vaak onwetendheid. Mensen zien een mountainbikepad en denken: wat een leuke wandelroute! Toch herken je ze vaak wel, de mountainbikeroutes. Omdat het zo uitgesleten is.” Bart: “Maar jij weet dat omdat jij vaak in het bos bent; niet iedereen komt elke week in het bos. Echt, een simpele oplossing zou zijn: de bewegwijzering aan de voorkant, met aan de achterkant: ‘Pas op: MTB-route. Verboden voor wandelaars’.”
Net als wielrenners hebben mountainbikers een negatief imago. Als ze wandelaars tegenkomen, zouden ze in de remmen moeten knijpen, maar dat gebeurt vaak niet. Bart, schuldbewust: “Toen ik vroeger echt intensief trainde, wilde ik me ook nooit inhouden. Dat voelt niet lekker. Ik zie nog steeds kleine groepen voluit rijden en alles wat ze in de weg staat, daar ergeren ze zich aan. Maar ik gedraag me netjes. Als ik nu een wandelaar op een singletrack zie, denk ik: hij zal het wel niet weten.” Wanda: “Maar je stopt niet om te zeggen: ‘Hé, het is niet handig wat je doet.” Bart: “Dan moet ik afstappen en dan komen er ook nog mensen achter me… Moet ik dan als politieagent wijs gaan doen? Ik denk dat die wandelaar snel genoeg door heeft dat hij verkeerd zit als ik hem tegemoet rijd.” Wanda: “Of de wandelaar denkt: daar heb je weer zo’n aso die overal denkt te kunnen fietsen. En dat voorkom je als er meer duidelijkheid komt met bordjes.”
Niemand denkt: laat ik lekker de mountainbikers gaan lastigvallen of paarden laten schrikken
Bart vindt dat mensen een veel te kort lontje hebben. “Mensen zouden verdraagzamer moeten zijn. Als ik iemand heel boos zie worden, denk ik: er zit veel meer achter.” Dewi: “Heel veel komt inderdaad neer op verdraagzaamheid en inlevingsvermogen. Als ik iemand inhaal, doe ik dat zo rustig en vriendelijk mogelijk. Zo voorkom je ergernissen.”
Wanda snijdt nog een heikel punt aan: “Waarom hebben veel wielrenners en MTB’ers geen bel? Ineens komt er een mountainbiker langs, daar schrik ik van, mijn arm beweegt mee en vervolgens sla ik iemand tegen zijn stuur, want het zijn er blijkbaar meer dan één. Ik weet nooit hoeveel het er zijn. Als de eerste nou gewoon roept: ‘er zijn er 10!’ dan kan ik tellen.” Dewi: “Fietsers bellen vaak te laat. Als iemand belt en nog op afstand is, laat ik mijn paard zijn hoofd opzij doen zodat-ie goed kan zien dat er iets aankomt. En dan kan ik rustig beslissen of ik stil blijf staan of even de berm inga. Of ik ga midden op de weg rijden, dat is een tactiek van ruiters. Ik wil daarmee aangeven: passeer me rustig. Dat kan tot irritatie leiden, maar ik kies dan voor de veiligheid van het paard en de fietsers achter me.” Wanda: “Dat is goed dat je dat zegt, want hoe meer we van elkaar weten, des te beter weten we wat we van elkaar kunnen verwachten.”
Van de drie groepen zijn wandelaars misschien wel het minst oplettend: ze kletsen en maken foto’s. Wanda: “Dat klopt. Wandelen is echt een gezelschapssport. Ik vind ook dat ik soms beter moet opletten. Aan de andere kant: wij zijn ook de meest kwetsbare groep in het bos. Omdat wij het meest wendbaar zijn, verwacht iedereen dat we wel even de berm in stappen. Daarom zoek ik rustige plekken op en mijd ik de Utrechtse Heuvelrug; daar barst het van de mountainbikers.” Bart: “Dat is de basis van alles: het is gewoon heel druk overal. Dan ga je je eerder aan elkaar storen.”
Is meer regelgeving dan het antwoord? Wanda denkt van wel, voor de wandelaars: “Er is de eeuwenoude discussie: loop je nu rechts of links? Veel wandelaars kiezen voor links want dan zien ze het verkeer aankomen. Ik loop liever rechts op een fietspad, omdat anders elke fietser voor mij moet uitwijken, terwijl ik niet zie wat er achter mij gebeurt. Als ik hierover iets op de socials post, zijn de fanatieke reacties niet van de lucht. Misschien is het goed als de KWbN hier regels over gaat vastleggen. Als ik met een groep wandel, zeg ik: ‘Jongens, als er iemand aankomt gaan we allemaal naar rechts.’ En toch, als ik dan fietser roep, spuit iedereen een kant op. Dan weet je toch als fietser ook niet meer wat je moet doen? Wielrenners hebben nog codes met handgebaren als er een tegenligger aankomt of iemand van achteren nadert. Wandelaars hebben die afspraken niet en die zouden er moeten komen.”
Over codes gesproken: meerdere sportbonden en natuurorganisaties hebben onlangs de Buitencode gelanceerd met vijf simpele gedragsregels voor sporters in de natuur. Wanda wil graag inhaken op code: 5 ‘Spreek elkaar aan’. “Ik probeer het wel, maar als ik een mountainbiker wil aanspreken, dan is hij al twintig meter verder, dus moet ik mijn stem verheffen. En dan krijg je vaak een grote mond terug.” Bart vindt de Buitencode een goed initiatief en denkt dat ook de media een steentje kunnen bijdragen. “Ik denk dat de media eerder op incidenten inspelen. Ze voeden de problemen eerder dan dat ze het willen oplossen.” Dewi: “Er wordt wel geschreven wat er is gebeurd, en dat is goed voor de bewustwording, maar het zou veel beter zijn als er stukjes voorlichting worden geschreven. Dat zie je maar zelden.”
Bart: “Ik denk dat het niet verkeerd is om mensen wat meer bewust te maken dat er veel gebruikers zijn en dat je elkaar moet respecteren. De incidenten zorgen voor een slechte naam. Dat moet je als sporter zien te voorkomen.” Dewi: “Ik denk wel echt dat de problemen per dag verschillen. Doordeweeks is er zelden iets aan de hand, maar op zondagmiddag, als al die gezinnen gaan lopen, gaat het vaak mis.” Wanda: “Het verschilt ook per gebied. Je hebt gebieden waar alles heel goed gereguleerd is, maar er zijn ook echt bossen waar het niet duidelijk is wat nu een wandelpad of mountainbikeroute is. Hoe duidelijker, hoe beter. Dat zou echt een hoop oplossen in onze prachtige natuur.”
Dit artikel is in september 2022 gepubliceerd in Magazine Wandel.nl, Paard & Sport en Fietsport.
Mountainbikers, ruiters, wandelaars, hardlopers, trailrunners en vissers; iedereen geniet op z’n eigen manier van de natuur. Om elkaar de ruimte te geven en de natuur te beschermen, is er de Buitencode, een initiatief van Natuurmonumenten, Staatsbosbeheer, LandschappenNL, Atletiekunie, KNHS, KWbN, Wandelnet, Sportvisserij Nederland en wielersportbond NTFU. De code bestaat uit vijf simpele regels:
Meer informatie over de Buitencode vind je op de website van KWbN.
Veilig Verkeer Nederland adviseert om in de meeste gevallen links van de weg te lopen. Maar het is afhankelijk van de situatie en veiligheid. Tot 1993 was links lopen bij de wet geregeld, maar nu niet meer. KWbN maakt hiervoor geen regels. Adviezen hierover lees je in dit en dit artikel op Wandel.nl.
Deel jouw ervaringen en tips door een mailtje te sturen naar redactie@wandel.nl o.v.v. 'Verkeersregels voor wandelaars'. Mogelijk kunnen we een vervolgartikel schrijven over dit onderwerp.
Ben je lekker aan genieten van je wandeling in de natuur, dan kun je zomaar vergeten dat je een acti...
Welk jaargetijde het ook is, wandelen in het bos is altijd mooi. Ieder seizoen heeft zijn eigen char...
In je eentje wandelen kan heel prettig zijn. Je komt helemaal tot rust, kunt je gedachten op een rij...
Hoe kun je zo veilig mogelijk wandelen in het verkeer? Wandel.nl geeft je een paar adviezen.
Als je ergens wandelt waar geen stoep is, moet je als wandelaar op het fietspad of op de weg lopen. ...