Wandel mee door de kleinste steden van Nederland. Hier kun je heerlijk slenteren door de charmante straatjes en langs pittoreske huisjes. De charme en knusheid van deze kleine stadjes maken van jouw wandeling een reisje terug in de tijd.
Bij een stad denken we vaak direct aan de grote steden als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht. Maar ook kleine plaatsen kunnen aangeduid worden als stad. Hiervoor moeten we terug naar de middeleeuwen. Plaatsen die in die tijd stadsrechten verworven hadden, mochten zich een stad noemen. Wie stadsrechten had mocht onder meer tol heffen en eigen recht spreken. Belangrijke privileges dus, die waren voorbehouden aan plaatsen met strategische ligging voor de handel of als verdedigingswerk. Of vanwege de ambitie van de landeigenaar. En daar zitten dus ook kleine plaatsen tussen. Omdat de verwerving van stadsrechten eeuwen terug in de tijd gaat, zijn dit vaak stadjes met een veelheid aan monumentale huizen, kerken en andere bouwwerken.
Als kleinste van de elf Friese steden (2023: 710 inwoners) heeft Sloten in 1426 stadsrechten gekregen. Door haar strategische ligging tussen de Zuiderzee en Sneek en als toegang richting de Hanzesteden aan de IJssel, werd Sloten een belangrijke handelsstad en controlepunt. Vanwege het strategische belang kreeg Sloten in de 80-jarige Oorlog verdedigingswerken. In de 19e eeuw werden de stadspoorten en muren echter gesloopt. Maar de contouren van de stadsmuur vormen nu een wandelpad.
Wandelroute 11Fountains (1,4 km)
Groene Wissel 337 Sloten (11 km)
Met haar 130 inwoners behoort Eembrugge tot de kleinste steden van Nederland. Waar nu Eembrugge ligt ontstond rond 1200 een kerkdorp genaamd Ter Eem. Door de eeuwen veranderde de naam naar Eembrugge, verwijzend naar de brug over rivier de Eem. Stadsrechten verkreeg het plaatsje tussen 1336 en 1340 om politieke redenen. Eembrugge vormde namelijk een voorpost in het voortdurende conflict tussen de Bisschoppen van Utrecht en de graven van Holland. Door stadsrechten te verlenen kreeg Eembrugge belangrijke privileges en werd voorkomen dat Eembrugge zich bij de vijand (de graven van Holland) zou aansluiten.
Rondje rond de Eem (10,1 km)
Klompenpad Nesserpad (11 km)
Het Achterhoekse stadje Bronkhorst heeft, met haar 90 inwoners, sinds 1482 stadsrechten. Het werd destijds gesticht rond het inmiddels verdwenen Kasteel Bronkhorst. Op de locatie van het kasteel tref je nu een maquette van het voormalige kasteel aan. In 1633 legde een brand bijna het hele middeleeuwse stadje in as. De kerk werd opnieuw opgebouwd en de huisjes werden in steen opgetrokken. Het beschermde stadsgezicht omvat 38 monumenten. Een genot dus om op het gemakje door de straatjes te slenteren. In 2018 werd de gemeente Bronckhorst (juist, de gemeentenaam heeft een c in de naam) uitgeroepen tot ‘wandelgemeente van het jaar’.
Oltmansroute (5,5 km)
Van molen tot molen route (9,2 km)
‘Het geheim van Zeeuws-Vlaanderen.’ Zo wordt Sint Anna ter Muiden ook wel genoemd. Het plaatsje kreeg in 1242 al stadsrechten en is daarmee ouder dan het nabij gelegen Sluis. Het was in die tijd een belangrijke, levendige handelsstad en voorhaven van Brugge. Sint Anna ter Muiden heeft ongeveer 50 inwoners en een beschermd stadsgezicht. Het stadhuis dateert uit de 18e eeuw en de vierkante stompe toren is een overblijfsel van de 14e-eeuwse gotische kerk.
Wandelroute ‘De geheimen van Sluis en Sint Anna ter Muiden’ (12 km)
Met welgeteld nog maar 20 inwoners in 2023 is Staverden niet alleen het kleinste stadje van Nederland, maar zelfs van de Benelux. In 1298 kreeg Staverden op een bijzondere manier haar stadsrechten. Graaf Reinoud I van Gelderland liet hier een stenen huis bouwen en was voornemens om de nederzetting uit te laten groeien tot een bloeiende stad. Daarvoor vroeg hij alvast stadsrechten aan. Maar Reinoud werd in 1318 afgezet en het stenen gebouw werd in gebruik genomen als jachtslot. Wat een grote bloeiende stad moest worden, werd nooit meer dan het kasteel met daaromheen een aantal huizen. Toch raak je hier niet snel uitgekeken, want Staverden kent welgeteld 45 rijksmonumenten. De prachtige omgeving en kasteeltuinen nodigen uit om te wandelen, bij Brasserie Staverden kun je je te goed doen aan een hapje en drankje en in het koetshuis is een bierbrouwerij gevestigd.
Op het landgoed zijn drie gemarkeerde routes uitgezet, variërend van 3 tot 3,5 kilometer, die ook aan elkaar te knopen zijn.
Landgoed Staverden (12,1 km)
Klompenpad Speulderpad (13 km)
Authentieke, charmante dorpjes in Nederland, wie is er nou niet dol op? Ze zijn misschien klein van ...
Sfeerverlichting in de winkelstraten en overal kerstbomen: in december en januari maak je de allermo...
Nederland kent een groot aantal vestingstadjes. Veel van de verdedigingswerken van deze steden zijn ...
Nederlandse steden zijn vaak voorzien van prachtige stadsparken, waar je heerlijk kunt ronddwalen do...
Maak er een leuk dagje uit van met deze tien stedenwandelingen bij onze zuiderburen. Verrassende par...