Deze wandelroute in de Liemers voert je langs Fort Pannerden, het Pannerdensch Kanaal en de sporen van de baksteenindustrie. Je ontdekt hoe het landschap gevormd is door de Rijn én de geschiedenis. Wandel tussen natuur en verleden, op een route die je echt moet beleven.
Wandel door een bijzonder stukje Nederland waar geschiedenis en rivieren samenkomen. Pannerden ligt op een strategische plek tussen de Rijn en de Waal en is al sinds de Romeinse tijd bewoond. Deze wandelroute laat je kennismaken met forten, oude waterwegen, baksteenmonumenten en rijke natuur. Je wandelt door de Klijfwaard en de Rijnstrangen en komt onderweg fascinerende restanten van het verleden tegen.
Fort Pannerden vormt letterlijk en figuurlijk het stevige fundament van deze wandeling. Het ligt op de plek waar de Rijn zich splitst in de Waal en de Neder-Rijn en maakte deel uit van de Hollandse Waterlinie. In 1872 werd het fort in gebruik genomen als militaire post, later raakte het in verval en tegenwoordig heeft het een cultuurhistorische bestemming. Het Pannerdensch Kanaal werd begin 18e eeuw aangelegd, oorspronkelijk als verdedigingslinie en kort daarna ook in gebruik genomen voor waterverdeling. Een indrukwekkend stuk erfgoed waar je even moet stilstaan.
Tijdens de wandeling volg je het Pannerdensch Kanaal, dat in de 18e eeuw gegraven werd en inmiddels onlosmakelijk verbonden is met de Rijn. Net als het Bijlandsch Kanaal, iets verderop, is het landschap hier gevormd door mensenhanden om water en scheepvaart te beheersen. Toch lijkt het alsof de rivier hier altijd zo heeft gestroomd. Via het wandelnetwerk Regio Arnhem Nijmegen wandel je over dijken en langs uiterwaarden, met zicht op historische waterwerken en stromend water dat altijd in beweging is.
Wie goed kijkt, loopt hier letterlijk over geschiedenis. Volgens archeologische vondsten wordt vermoed dat in de bodem van De Bijland het Romeinse fort Carvium heeft gelegen. Hier werd ook de grafsteen van legionair Marcus Mallius gevonden. Je wandelt in de voetsporen van Romeinen, Bataven en middeleeuwse landheren. De naam Pannerden dook al rond het jaar 1000 op en groeide uit tot een belangrijk centrum op het Gelders Eiland. Het is bijzonder om zo dicht bij huis zoveel geschiedenis te ervaren.
Een opvallend monument onderweg is de ‘dode’ kraan bij de Lobberdenseweg, symbool van de teloorgang van de baksteenindustrie die dit gebied decennialang vormgaf. Ooit stonden hier meer dan tien steenfabrieken, gevoed door rivierklei uit de Klijfwaard. Tegenover deze vergane glorie staat het kunstwerk ‘De Muur’, dat juist de opkomst van de industrie herdenkt. De route voert je langs deze plekken vol verhaal, waar kunst en landschap samen het verleden tot leven brengen. Neem even de tijd om stil te staan – of juist door te lopen langs het keuzepunt naar je volgende ontdekking.
Deze route is onderdeel van het Wandelnetwerk Regio Arnhem Nijmegen. De route is gemarkeerd met groene pijlen. Gebruik de keuzepunten om je wandeling in te korten of uit te breiden. Plan je route via de wandelrouteplanner van de regio voor een dag op maat.
In natuurgebied het Deelerwoud op de Veluwe vind je alles wat de Veluwe zo aantrekkelijk maakt. Gele...
Het Kootwijkerzand is misschien wel het meest bekend vanwege Radio Kootwijk: het voormalige zendstat...
Wilde dieren, bos, heide en zandverstuivingen. Dat is in het kort deze wandelroute over Planken Wamb...
Dit gebied op de Veluwe, met heidevelden te midden van eeuwenoude eiken- en dennenbossen, kent een b...
Wandelen in Nationaal Park de Hoge Veluwe is voor echte natuurliefhebbers. Spot edelherten, wilde zw...