Gebieden waar zand vrij mag stuiven komen in Noordwest-Europa bijna niet voor, maar in Nederland zijn nog enkele zandverstuivingen te vinden. Dit zijn de 5 mooiste stuifzandvlakten van ons land die je al wandelend kunt ontdekken, mét praktische tips en informatie.
Zandverstuivingen ontstonden rond 1000 na Christus doordat heidevelden werden overbegraasd en te veel werden afgeplagd. Afplaggen is het verwijderen van de bovenste grondlaad met begroeiing, destijds ten behoeve van de potstalcultuur. Doordat er te intensief werd geplagd was de hei niet meer in staat zich te herstellen, met arme zandgronden als gevolg. De wind zorgde ervoor dat het stuifzand zich steeds verder verspreidde waardoor stuifzandvlakten ontstonden.
Toen het zand zich te ver ging verspreiden, is Staatsbosbeheer opgericht, met als doel de stuifzandvlakten weer te bebossen. Tegenwoordig onderhoudt Staatsbosbeheer verschillende zandvlakten en is het behoud van de stuifzanden juist één van haar taken geworden. Zodat de stuifzandvlakten en haar unieke planten en dieren niet uit Nederland verdwijnen en je kan blijven genieten van deze bijzondere gebieden.
Het Kootwijkerzand bij Kootwijk is een uniek stukje natuur op de Veluwe. Het is het grootste stuifzandgebied van West-Europa, met 700 hectare aan stuifzand. De wind heeft het natuurgebied gevormd zoals het nu is. Onder andere de vliegdennen zijn gevormd door de wind. Door het wegstuiven van zand zijn de wortels van de bomen bloot komen te liggen. Vanaf de uitkijktoren die op het Kootwijkerzand staat, heb je een mooi uitzicht over het hele natuurgebied. Je kan het gebied gratis bezoeken en er lopen twee wandelroutes doorheen.
Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen is een natuurgebied in Noord-Brabant met 270 hectare aan zandvlakte. Op het park mag je vrij struinen, er is dus volop ruimte om uitgebreid op pad te gaan. Verwonder je over de ondergestoven bomen, geniet van de tjirpende veldkrekels en les je dorst bij de vele horeca aan de rand van dit natuurgebied. Liever een uitgezette route lopen? Natuurmonumenten heeft 8 wandelroutes uitgestippeld over de Loonse- en Drunense Duinen.
Op de grens van Zuidwest Drenthe en Zuidoost Friesland ligt Het Nationaal Park Drents-Friese Wold. Op het park vind je naast stuifzand ook bos, heide en beekdalgraslanden. Het Aekingerzand, ook wel Kale Duinen genoemd, is een bijzonder gebied binnen het Nationaal Park. Veel stuifzandgebieden in het park zijn in de twintigste eeuw bebost, dit is te herkennen aan de vele heuveltjes waar nu bomen op groeien. Ook de Kale Duinen waren aan het dichtgroeien, waardoor het stuifzand in gevaar kwam. Enkele jaren gelden heeft Staatsbosbeheer het gebied hersteld en vind je hier weer levend stuifzand.
In het natuurgebied Leuvenhorst & Leuvenumse Bossen ligt het stuifzandgebied Hulshorsterzand. Op fietsafstand van Harderwijk, op de Noordwest-Veluwe, geniet je van één van de grootste stuifzandgebieden van Nederland. Het gebied is in bezit van Natuurmonumenten, zij zorgt ervoor dat het stuifzandgebied levend blijft en niet dichtgroeit. Natuurmonumenten heeft een mooie route over het Hulshorsterzand lopen, die gemakkelijk te volgen is via bruine paaltjes. In magazine Wandel.nl nr. 5-2020 staat een artikel over de bijzondere flora en fauna van het Hulshorsterzand.
Het Wekeromse Zand is een natuurgebied in de omgeving van Ede. Hier vind je stuifzandvlakte, bos en heide. Een gedeelte van het gebied is rustgebied voor wilde dieren. Ook leven er verschillende zeldzame vogels en grazen er moeflons. Het stuifzandgebied is ongeveer 100 hectare groot en het zand heeft hier vrij spel. Routebureau Veluwe heeft twee wandelroutes in het gebied uitgezet: een route van 7,5 kilometer, bewegwijzerd met rode nummers en een route van 2 kilometer, bewegwijzerd met blauwe nummers.
Een zandverstuiving lijkt enigszins op een woestijn. Net zoals in een woestijn treden er grote temperatuurverschillen op. Er zijn een aantal planten en dieren die graag in dit ‘klimaat’ vertoeven. Zo heb je de kans om de boomleeuwerik tegen te komen, de kommavlinder, de (zand)loopkever of de zandhagedis. Boswachter Hanne maakte laatst nog een vlog en vertelde je waar jij de zandhagedis het beste kunt spotten. Ook de vliegden, zandhaarmos en pijpenstrootje kunnen je pad kruisen tijdens een wandeling over stuifzandvlaktes.
In de zomer is het ’s nachts en ’s ochtends vaak fris, maar kan de temperatuur op de open zandvlaktes overdag snel oplopen. Probeer te wandelen tijdens de koelste momenten van de dag en vermijd de middaguren. Neem altijd voldoende water mee en bescherm jezelf tegen de zon met een petje en zonnebrandcrème.
Wandelen door het mulle zand is zwaar. Hou daar rekening mee bij het plannen van je route. Hoge wandelschoenen lopen door hun gewicht vaak minder prettig. Overweeg het gebruik van minder zware schoenen.
Na een storm zijn alle menselijke sporen gewist. Dit is het mooiste moment om op pad te gaan. Je kunt dan sporen zien van insecten als de mierenleeuw en de zandoorworm en van reptielen als de zandhagedis. Let ook op sporen van herten en wilde zwijnen. Als je vroeg gaat, kun je die dieren met een beetje geluk zelfs spotten.
In de stuifzandgebieden komen korstmossen voor met fantastische namen als ‘girafje’ en ‘varkenspootje’. Met een loep ontdek je hoe deze mossen aan hun naam komen
Ook bij Ommen is een hele mooie Sahara te vinden. In de buurtschappen Zeesse en Junne ligt de zandverstuiving de Sahara met heel veel wandelmogelijkheden.
De Haere is een uitgestrekt stuifzandgebied op de Veluwe, ten zuidwesten van 't Harde. Rond het actieve stuifzand liggen dennebossen en heide met jeneverbes.
Een zacht bed van naalden onder je schoenen, een dennengeur, roffelende spechten, een eekhoorn op ee...
Op dit moment kleuren de heidevelden prachtig paars. Tijd voor een wandeling door een van de vele na...
Wandel.nl selecteerde vier hoogtepunten voor een wandeling bij Radio Kootwijk in natuurgebied Kootwi...
Bossen, heidevelden, stuifzandvlakten, de Veluwe kent oneindige mogelijkheden voor mooie wandelingen...
Vanuit Vught wandel je je richting de Loonse en Drunense Duien, een van de meest uitgestrekte stuifz...