Je vindt in Nederland diverse soorten wandelroutes en -paden. Wandel.nl zet er een aantal voor je op een rij. Van streekpaden tot struunroutes en swalktochten.
Wil je wandelen over boerenland? Struinen door de duinen? Langeafstanden wandelen? Van halte naar halte, station naar station, door een streek, een dorp, traag, groen, swalken of struinen? Het kan allemaal. Maar hoe vind je de routes en wat zijn eigenlijk de verschillen? Lekker toetje tot slot: Foodwalks.
Nederland kent een groot aanbod aan verschillende soorten wandelroutes. Best een lange lijst en toch gaat het maar om een selectie. In dit overzicht vind je een selectie van bekende en landelijke initiatieven, zoals de Lange-Afstand-Wandelpaden (LAW’s) en Groene Wissels, die speciaal zijn ontwikkeld als meerdaagse tochten of routes van station naar station. Lokale initiatieven zoals VVV-routes of ANWB-routes zijn hier niet opgenomen. Uitzondering vormen de verzamelwebsites van Nationale en Provinciale Landschappen: die zijn zo compleet en handig. Tip: er is online nog veel meer te ontdekken!
Langeafstandwandelroutes zijn routes van minimaal 150 kilometer en vormen samen met de Streekpaden (zie 2) een landelijk dekkend netwerk. Nederland telt er 20, elk met een eigen thema en beheerd door Wandelnet, de overkoepelende bond voor wandelaars. LAW’s doorkruisen vaak meerdere regio’s of provincies en maken gebruik van de mooiste wandelpaden. Ze zijn gemarkeerd met wit-rode tekens in beide richtingen. De meeste routes lopen van A naar B, met uitzondering van het Zuiderzeepad. Van de meeste wandelroutes bestaat een wandelgids met routebeschrijving en praktische informatie. De populairste LAW is het Pieterpad; de langste is het Nederlands Kustpad.
Een Streekpad is ook een Lange-Afstand-Wandelpad, maar het onderscheidt zich doordat het meestal een rondwandeling is (van A naar A) binnen één regio. De lengte varieert van ongeveer 80 tot 350 kilometer. Streekpaden zijn geel-rood gemarkeerd en in beide richtingen bewegwijzerd. Er zijn zo’n 19 Streekpaden in Nederland. Het populairste is misschien wel het Veluwe Zwerfpad (SP16): 357 kilometer zwerven door het grootste natuurgebied van Nederland, de Veluwe!
NS-wandelroutes zijn populair onder wandelaars. Je reist met de trein, stapt uit op een station en begint daar direct aan je wandeling. De routes lopen naar een ander station, of in sommige gevallen terug naar het startpunt. NS-wandelingen volgen grotendeels bestaande Lange-Afstand-Wandelpaden (LAW’s), met kleine aanpassingen. Ze zijn duidelijk gemarkeerd, vaak met rood-witte tekens. Elk jaar worden er 4 nieuwe NS-wandelingen toegevoegd en verdwijnen er 4, die vervolgens verdergaan als zogeheten OV-stappers. Routekaarten en beschrijvingen zijn eenvoudig te downloaden.
Elk jaar worden er vier nieuwe NS-wandelingen ontwikkeld, terwijl er ook vier verdwijnen. Deze afvallers verdwijnen niet helemaal: ze gaan verder onder de naam OV-Stappers. Let op: deze routes worden niet meer gecontroleerd of bijgewerkt, maar je kunt de routekaart en -beschrijving nog steeds downloaden via de website.
Groene Wissels zijn rondwandelingen van 5 tot ruim 20 kilometer, meestal startend en eindigend bij een treinstation of bushalte. Deze routes nemen je mee door natuur, cultuurlandschap of stadsomgevingen en staan bekend om hun afwisseling en bereikbaarheid. Er zijn inmiddels meer dan 650 Groene Wissels, samen goed voor ruim twee miljoen downloads. De routes zijn niet gemarkeerd, maar eenvoudig te volgen via duidelijke routebeschrijvingen, kaarten, gps-tracks of WandelZapp. Dankzij regelmatige updates blijven ze actueel en aantrekkelijk voor wandelaars in heel Nederland.
Trage Tochten zijn wandelroutes van 5 tot ruim 20 kilometer door natuur en boerenland, met minimaal 70% onverharde paden. De meeste routes zijn dagtochten van A naar A, en niet gemarkeerd. Je vindt ze op Wandelzoekpagina, inclusief routebeschrijving en gps-track. Abonnees kunnen ook topografische kaarten downloaden. Een selectie is gebundeld in wandelgidsen van 'Gegarandeerd Onregelmatig' en op ANWB-topokaarten ingetekend (alleen voor leden).
Klompenpaden zijn rondwandelingen van 3 tot 20 kilometer in de provincies Utrecht en Gelderland. Ze voeren over boerenerven, langs akkers, beekjes en landgoederen en bieden een mooie mix van rust, natuur en cultuur. Wat Klompenpaden bijzonder maakt, is dat ze regelmatig over boerenland lopen dat normaal niet toegankelijk is. Boeren die meewerken ontvangen een vergoeding, afhankelijk van de lengte en ondergrond van het traject over hun terrein.
Klompenpaden zijn in het veld te herkennen aan bordjes of stickers met een klomp. Je kunt ze combineren tot meerdaagse wandelingen. De ervaring van andere wandelers helpt je bij het kiezen van jouw volgende pad.
Knapzakroutes laten je al wandelend de mooiste plekjes van Drenthe ontdekken. De routes zijn gemiddeld 15 kilometer lang, als rondwandeling uitgezet en starten vaak in een karakteristiek dorp. Je loopt over oude kerkenpaden, langs beekjes en door bossen. Markeringen ontbreken, maar elke route staat duidelijk beschreven in gidsen met kaarten en extra achtergrondinformatie.
Swalkrûtes zijn de Friese tegenhanger van de Drentse Knapzakroutes, de Groningse Struunroutes en de Kuierroutes in Overijssel. Deze rondwandelingen leiden je dwars door het Friese platteland en verbinden kleine dorpen met elkaar. Het Friese woord ‘swalkje’ betekent ronddwalen – precies wat je doet op deze routes vol rust, natuur en historie.
Kuierroutes zijn stevige wandelingen van gemiddeld 25 kilometer door het afwisselende landschap van Overijssel. Ze starten en eindigen op dezelfde plek (A > A) en laten je onderweg kennismaken met natuur, cultuur en historie. De naam ‘kuieren’ betekent in het Twents niet alleen wandelen, maar ook gezellig praten – precies wat deze routes beogen: ontspannen genieten én ontdekken. De routes zijn niet gemarkeerd, maar routebeschrijvingen en kaarten zijn online wel te downloaden of verkrijgbaar bij de lokale VVV’s.
De Groningse Struunroutes, vergelijkbaar met de Drentse Knapzakroutes en de Friese Swalkrûtes, zijn wandelroutes die jou het unieke Groningse landschap laten ontdekken. Met afstanden tussen 9 en 23 kilometer leiden de routes langs bijzondere locaties zoals leemruggen uit de ijstijd, wierden en houtsingels.
Op Groningen loopt! vind je een compleet overzicht van wandelroutes in Groningen.
Groene Halte-wandelroutes zijn 10-20 km lange wandelingen die van bushalte naar bushalte lopen, vooral over de Veluwe. Ze volgen de bewegwijzering van Lange-Afstand-Wandelpaden en beginnen en eindigen bij zogenaamde ‘Groene Haltes’. Deze bushaltes hebben minimaal één bus per uur. Routes kunnen gedownload worden via de website van Groene Haltes of gekocht worden bij boekhandels en VVV's.
Op de website van Staatsbosbeheer vind je meer dan genoeg wandelroutes, variërend van korte ommetjes van 0-5 km tot langere struintochten van 20+ km. De meeste routes zijn korter dan 5 km, maar er zijn ook een paar langere routes zoals de Duintoppentocht en de Verscholen Dorp route. Helaas ontbreken er vaak routebeschrijvingen, kaartjes of gps-tracks, hoewel de routes in het veld meestal goed gemarkeerd zijn. Meer informatie vind je op de website van Staatsbosbeheer.
Bij Natuurmonumenten kun je kiezen uit diverse wandelroutes, tussen 0-10 km, tussen 10-20 km en één route van 165 km door Gelderland. Van elke route zijn beschrijvingen, praktische informatie en routekaarten beschikbaar, evenals ervaringen en waarderingen van andere wandelaars. Meer informatie kun je vinden op de website van Natuurmonumenten.
De Boerenlandroutes, met routes verspreid over Nederland, zijn mede mogelijk gemaakt door boeren die hun land openstellen voor wandelaars. De routes variëren van 1,5 tot ca. 17 km en voeren door weilanden en modderige paden. Sommige zijn bewegwijzerd, andere bieden enkel gps-tracks en points of interest. Het is raadzaam de website te raadplegen voor updates over afsluitingen of wijzigingen. Meer info is te vinden op de website.
Boerenlandroutes op Flevoland zijn verzameld onder de noemer 'Op de kuierlatten'. Het gaat om vrij korte wandelingen, die je kunt terug vinden op Op de kuierlatten.
Lokale ommetjes vind je door heel Nederland, van ongeveer 5 tot 15 km, vaak gemarkeerd en uitgezet door lokale bewoners. Deze wandelingen leiden je langs verborgen paadjes en mooie plekken in de buurt. De routes zijn te vinden op Wandelzoekpagina, waar je de routebeschrijvingen en gps-tracks kunt downloaden. Abonnees hebben ook toegang tot gedetailleerde kaarten.
17. Mooiste routes (wandelen door Nationaal Landschap)
Nederland telt meerdere Nationale Landschappen, gebieden die natuur en cultuur combineren. Bijvoorbeeld het esdorpenlandschap of de Stelling van Amsterdam. In deze landschappen zijn er diverse wandelroutes die je kunt filteren op verschillende criteria zoals provincie, lengte en markering. Ontdek meer op de website en plan je volgende avontuur!
18. In het landschap wandelroutes (wandelen door Provinciaal Landschap)
Elke provincie in Nederland heeft een Provinciaal Landschap, zoals het Utrechts- of Zuid-Hollands Landschap. Deze organisaties beheren natuur, erfgoed en organiseren buitenactiviteiten, waaronder wandelroutes. Via ‘In Het Landschap’ kun je alle wandelroutes en activiteiten in deze landschappen vinden, zodat je gemakkelijk de natuur dichtbij huis kunt verkennen.
In Nederland kun je wandelen via knooppunten, vergelijkbaar met het fietsknooppuntsysteem. Regionale wandelnetwerken bestaan uit goed verbonden wandelroutes die je kunt gebruiken voor korte wandelingen of langere, meerdaagse tochten. Deze netwerken beslaan gebieden van minimaal 50 vierkante kilometer en bevatten ten minste 50 kilometer aan samengeknoopte routes. Dit maakt het gemakkelijk om je wandelingen flexibel in te richten.
Wandelnetwerken bestaan uit een netwerk van wandelpaden. Ze zijn gemarkeerd met nummers en pijlen die je van kruispunt naar kruispunt leiden. Elk netwerk heeft suggesties voor routes, maar je kunt ook zelf je route plannen. Wandelnetwerkkaarten zijn vaak beschikbaar voor aanschaf via de webwinkel van de netwerken, zodat je digitaal of op papier kunt navigeren.
Foodwalks combineren wandelen met het verzamelen van ingrediënten voor een maaltijd. Deze wandelroutes variëren in lengte en kunnen een leuke manier zijn om zowel de natuur te ervaren als ingrediënten te verzamelen. De routes kunnen door verschillende provincies in Nederland lopen. Aangezien routes kunnen veranderen of verdwijnen, is het altijd goed om actuele informatie te raadplegen voor je vertrek.
Route
Route
Route
Route