De wandelpaden van Nederland raken steeds meer in de knoop. Wandelen via wandelknooppunten is net als fietsen via knooppunten, maar dan op wandelschoenen. Dit kan via themaroutes of je kan lekker zelf een route uitstippelen, met het wandelen via wandelknooppunten kun je alle kanten op.
Een wandelnetwerk is een regionaal netwerk van wandelpaden, die zijn gekoppeld via wandelknooppunten. Er zijn ook andersoortige wandelnetwerken, maar in dit artikel hebben we het over de wandelknooppuntnetwerken - door de stichting Wandelnet kortweg wandelnetwerken genoemd. Met dit knooppuntsysteem kun je je eigen wandelroutes maken, van korte ommetjes tot meerdaagse trektochten.
Wandelnetwerken vind je verspreid door heel Nederland, van natuurgebieden en bossen tot polders en stadsranden. Ze zijn vaak regionaal georganiseerd en sluiten aan op bestaande wandelstructuren zoals LAW’s en Streekpaden. Veel provincies en regio’s hebben een eigen wandelnetwerk met startpunten, overzichtsborden en routekaarten. Op websites als Wandelnet kun je eenvoudig ontdekken waar deze netwerken liggen en je eigen route uitstippelen.
Een wandelnetwerk beslaat een (wandelvriendelijk) deel van een provincie. Het bestaat uit gekoppelde wandelpaden, die zijn voorzien van paaltjes met pijlen. De pijlen voeren naar knooppunten (soms keuzepunten genoemd), die geplaatst zijn op kruispunten of splitsingen van paden en wegen. Bij sommige knooppunten staan overzichtsborden, om te helpen bij de planning. De paden of wegen van de wandelnetwerken zijn in twee richtingen bewegwijzerd.
Uit wat voor soort paden bestaat het netwerk?
De wandelnetwerken lopen zoveel mogelijk over wandelpaden. Die variëren van bospaadjes, graspaden, gravelpaden tot zandpaadjes. Soms moet je een stukje langs een fietspad of, als dat echt niet anders kan, een kort traject via de berm langs de weg. De wandelnetwerken zijn in principe aangelegd over de mooiste wandelpaden in het gebied.
Voor de routeplanner op Wandelnet werkt het als volgt. Type je startpunt in of zoom in op de kaart. Klik op de kaart om je startpunt te markeren en klik achtereenvolgens op de knooppunten die je in je route wilt opnemen. Het systeem telt automatisch de kilometers op. Kies tenslotte voor de optie 'route' downloaden. Je kunt dan kiezen hoe je de route gedownload wilt hebben, bijvoorbeeld in een .GPX-bestand, PDF, of op de wandelnet-app. In het afdrukvoorbeeld zie je meteen het adres van het eerste knooppunt, dus het startpunt van je route.
Je neemt de geprinte of gedownloade route mee en het liefst ook een routekaart van het wandelnetwerk van je keuze. Langs het wandelnetwerk staan weliswaar overzichtsborden, maar ben je van de route afgedwaald (er ontbreekt weleens een bordje) of de batterij van je telefoon of gps is leeg, dan is een kaart erg handig.
Het gekozen startpunt heeft een nummer of een combinatie van een letter en een nummer. Het volgende knooppunt vind je door de paaltjes met de pijlen in die richting te volgen. Bij ieder knooppunt kun je je route wijzigen: inkorten, uitbreiden of van richting veranderen.
Wat zijn themaroutes?
Voordat het systeem van knooppunten werd geïntroduceerd konden wandelaars themaroutes volgen. Veel van die routes waren het initiatief van VVV’s of gemeentes, vaak gerealiseerd in samenwerking met de ANWB. Dit zijn routes waarbij afstand en richting vastliggen, vaak gemarkeerd met zeshoekige ANWB-bordjes. Maar deze routes zijn in onbruik geraakt, ze worden niet meer onderhouden en maken langzaamaan plaats voor de netwerken, net als vele paaltjesroutes van Staatsbosbeheer of andere themaroutes van lokale instanties.
Het (enige) minpunt van de knooppuntroutes is dat ze 'anoniem' zijn, niet meer dan een rijtje cijfers zonder een thema als 'molens', 'witte wieven', 'hunebedden' of 'kastelen'. Vandaar dat initiatiefnemers vast wat voorwerk hebben gedaan en knooppuntroutes rond een thema hebben samengesteld. Op wandelnet.nl kun je bijvoorbeeld per locatie kiezen uit de thema's Culinair, Cultuur, Familie, Met kleurcodes, Natuur, Seizoen en Stationswandeling.
Dankzij de knooppuntstructuur kun je eenvoudig een route uitstippelen die past bij jouw wensen qua afstand, omgeving en moeilijkheidsgraad. Wil je weten welke netwerken er beschikbaar zijn en welke routes je kunt lopen? Wandel.nl deed een onderzoek per provincie.
Zijn er ook knooppunt wandelnetwerken in het buitenland?
Ook buiten Nederland kun je gebruikmaken van wandelnetwerken. In België zijn vooral in Vlaanderen veel knooppuntnetwerken gerealiseerd. Deze bieden wandelaars de mogelijkheid om routes flexibel samen te stellen, vergelijkbaar met het systeem in Nederland. Net over de grens in Duitsland, bijvoorbeeld rond Aken, vind je eveneens knooppuntnetwerken.
Veel plezier en een tip tot slot: Bordje weg? Meld het hier!
Route
Inspiratie
Route
Route