Een van de Koloniën van Weldadigheid, het Drentse Veenhuizen, bestaat dit jaar 200 jaar. Er zijn in totaal zeven Koloniën van Weldadigheid, waarvan Veenhuizen en Frederiksoord-Wilhelminaoord in Nederland op de UNESCO Werelderfgoedlijst staan. Ga jij hier binnenkort wandelen?
In 1818 richtte generaal Johannes van den Bosch de Maatschappij van Weldadigheid op. Arme gezinnen en zwervers uit alle delen van het land konden in Drenthe gaan werken in één van de Koloniën van Weldadigheid. Ze kregen een woning en een stuk grond om te bewerken. De bedoeling was dat deze mensen uiteindelijk in hun eigen onderhoud konden voorzien.
Het grootste deel van de Koloniën van Weldadigheid ligt in Drenthe. In het Drentse Frederiksoord werden de eerste koloniehuisjes gebouwd. Hierna volgden plaatsen als Willemsoord en Wilhelminaoord. Wandel je in deze omgeving dan zie je nog veel terug van eeuwen geleden: rechte bomenlanen, lintbebouwing en voorzieningen als kerkjes, begraafplaatsen en hoeves.
Bij de Koloniën van Weldadigheid liggen verschillende wandelroutes die je naar sporen uit het verleden brengen.
In het historische dorp Veenhuizen staan nog meer dan 100 rijksmonumenten overeind uit de tijd van de Koloniën van Weldadigheid, waaronder een indrukwekkend gestichtsgebouw en dienstwoningen van alle medewerkers die hier woonden. Het gesticht was in eerste instantie alleen voor wezen, maar later kwamen daar landlopers, bedelaars en andere armoedzaaiers bij. Nog wat later werd het een staatsgevangenis. Het bijbrengen van tucht en discipline stond hier dus lange tijd centraal. Het dorp is tientallen jaren zelfvoorzienend geweest, met onder meer een eigen elektriciteitscentrale, hospitaal, zuivelfabriek en een ijskoepel.
Op veel statige panden zie je nog namen waaraan je de bewoners van weleer herkent: ‘Kennis is macht’ op het huis van de schoolmeester, ‘Controle’ op het huis van de opzichter en bijvoorbeeld ‘Bitter en zoet’ op de apothekerswoning. Pas in de jaren tachtig werd Veenhuizen openbaar toegankelijk en werd de bijzondere geschiedenis van dit dorp met het grote publiek gedeeld. Het Gevangenismuseum vertelt je er meer over en is zeker een bezoekje waard. Ook voor kinderen is het boeiend om hier meer te leren over de straffen van vroeger en nu.
Wie hier een of meer wandelingen wil maken, parkeert z’n auto bij het Gevangenismuseum. Hier starten vijf bepijlde wandelroutes die elk een ander stuk geschiedenis laten zien en die je gemakkelijk kunt combineren. Te weten:
Gestichtsroute (blauw, 2,2 km)
Ambachtsroute (rood, 3,5 km)
Sterrebosroute (geel, 5 km)
Slokkertroute (wit, 7 km)
Fochteloërveenroute (groen, 5,5 km)
Of kies voor de Wandelroute 'Te gek om los te lopen' (14 km) vanuit Veenhuizen, waarop je zowel de rijksmonumenten in het dorp als de idyllische natuur van beekdal De Slokkert meepakt. Vergeet niet om waterdichte, hoge wandelschoenen te dragen want de natuurpaden kunnen hier drassig zijn.
Deze 3 kilometer lange wandelroute brengt je door het Sterrebos, oorspronkelijk onderdeel van het landgoed Westerbeeksloot in Frederiksoord. Het was een houtproductiebos en had een jachtfunctie. Je kunt deze route onder meer starten vanaf Museum De Proefkolonie in Frederiksoord. Via een multimediale tijdreis beleef je hier het verhaal van de eerste bewoners van de Koloniën. De route is gemarkeerd met bordjes met groene pijlen.
De 11 kilometer lange Monumentenroute voert je vanuit Museum de Proefkolonie in Frederiksoord langs verschillende monumenten van de Maatschappij van Weldadigheid, zoals koloniewoningen, een opzichterswoning, de tuinbouwschool en winkels uit die tijd. De monumenten zijn voorzien van een informatiebord en van QR-codes waarmee je nog meer informatie krijgt. De route is aangegeven door middel van gele bordjes met de vermelding ‘Monumentenroute’.
In Willemsoord kwamen in 1820 de eerste kolonisten aan. Willemsoord was een vrije Kolonie met een eigen structuur die nog goed zichtbaar is in het huidige landschap: een kruispunt als centrum, rechte lanen, open landbouwgronden, lintbebouwing en grote Koloniehoeves. Kolonie III was voor Johannes van den Bosch het ideale koloniemodel met alle faciliteiten op één centraal punt. Bij de bezienswaardigheden staan informatieborden die je over de geschiedenis vertellen. De route start vanaf Eethuys De Steen in Willemsoord. De route is te lopen met de routebeschrijving die je via onderstaande button kunt downloaden.
Ontdek de zeven Koloniën van Weldadigheid met al hun geschiedenis en verborgen verhalen. Op deze website vind je nog meer wandelroutes in de streek.
Midden in Nationaal Park Drents-Friese Wold – op de grens tussen Drenthe en Friesland – ligt RCN De ...
Nederland is nieuw werelderfgoed rijker: de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Koloniën van Weldadighei...
Nederland is nieuw werelderfgoed rijker: de Nieuwe Hollandse Waterlinie, de Koloniën van Weldadighei...
Treed in de voetsporen van de Romeinen op het Limespad.
Wandel.nl geeft je een overzicht van tien mooie wandelingen door hofjes.