Wandel.nl gaat iedere maand met iemand op pad die wandelt voor zijn of haar beroep. In deze aflevering landschapsarcheoloog Eva Kaptijn. Zij trekt regelmatig de Veluwse bossen in om op zoek te gaan naar prehistorische grafmonumenten.
Door: Anton Damen
De Veluwe werkt als een magneet op wandelaars en natuurliefhebbers. Voor landschapsarcheoloog Eva Kaptijn schuilt de aantrekkingskracht van het gebied juist op wat er níet zichtbaar is: grafheuvels uit de prehistorie.
Het is geen vreemd gezicht om op de Veluwe wandelaars met een kaart te zien lopen. Maar de kaarten aan de hand waarvan Eva Kaptijn haar route bepaalt, zijn wel van een ongebruikelijke soort (daarover later meer). Ook redelijk opmerkelijk is dat Eva met een aardig grote groep aan de wandel is: een bus vol studenten en een handvol vrijwilligers. Ze wijken bij voorkeur van de gebaande paden af en slepen ondertussen aardig wat aan materieel mee. Wat spoken deze mensen op een doordeweekse vrijdag eigenlijk uit?
Daarvoor moeten we terug in de tijd. Eigenlijk een heel stuk -het Laat Neolothicum, toen hier mensen woonden en hun geliefden begroeven- maar voor het gemak naar een wat recenter moment. De kaarten van Eva tonen de Nederlandse bodem, want met de LiDAR-techniek is de hoogte daarvan door het Actueel Hoogtebestand Nederland keurig in beeld gebracht. De Veluwe is in het kader van het project Erfgoed Gezocht door vrijwilligers uitgeplozen op aanwijzingen van sporen van menselijke beschaving. Oftewel: grafheuvels.
Op de Veluwe waren al 750 van dat soort prehistorische grafmonumenten bekend. Maar daar kunnen er nog meer bij. "Ik schat dat we aan het eind van ons onderzoek rond de duizend uitkomen. Op grond van de plattegronden zijn zo'n vijfduizend locaties als kanshebber aangemerkt. Wat we nu doen, is steekproefsgewijs grondboringen verrichten om te kijken of ze dat ook daadwerkelijk zijn. Vandaar (ze wijst naar een behoorlijk fors ogend stuk gereedschap) dat we hier nu al deze aangemerkte locaties afwandelen en daar een proefboring doen."
Wie bij archeologisch veldwerk spontaan denkt aan monnikenwerk met een fijn stofkammetje, komt hier bedrogen uit. "Door de stugge Nederlandse bodem lijken we soms meer bouwvakkers', lacht Eva. Gelukkig hoeft ze niet alle gaten zelf te boren. Student Marijn zet haar spieren aan het werk en haalt een mooi bodemprofiel naar boven. Gat na gat is het vandaag hetzelfde treurige liedje: geen grafheuvel. Tja, als archeoloog vind je ook niet elke dag een Romeinse kelk of een prehistorische vuistbijl natuurlijk. En stiekem had Eva het wel een beetje verwacht in dit stuifzandgebied. "Maar vorige maand boorden we in het Speulder- en Sprielderbos 42 potentiële locaties aan en bleek bijna de helft een grafheuvel. Oók dat is niet verwonderlijk hoor. Ermelo is de gemeente met de grootste grafheuveldichtheid van Nederland."
Heel soms heb je als archeoloog een toevalstreffer. Dan heeft de natuur het werk al voor je gedaan. "We vonden een open en bloot liggend urnenveld uit de ijzertijd, vol aardewerk en crematieresten. Dat hadden de everzwijnen voor ons afgegraven, want als die honger hebben ploegen ze de hele boel om." Anders dan everzwijnen stoppen de archeologen de door hun gemaakte gaten wél keurig dicht. "Je wilt niet dat anders een hert een poot breekt".
In de serie 'Op pad met een pro' volgen we wandelaars die voor hun werk wandelen. In deze aflevering...
Wim Huijser is een wandel-schrijver met een indrukwekkende output. In 2021 verschenen er elf boeken ...
Tijdens de Nationale Archeologiedagen op 17, 18 en 19 juli, wordt het verleden tot leven gebracht me...