9x wandelen in Wallonië

Wie gaat wandelen in Wallonië, ontdekt dat 'Wandellonië' een wandelparadijsje is. In de Ardennen of de Hoge Venen en langs mooie rivieren als de Semois en de Ourthe ben je niet snel uitgelopen. Wandel.nl selecteert de mooiste Waalse wandelgebieden. Dichtbij en toch zo anders!

In het uiterste oosten vind je één van de allermooiste wandelgebieden van België. Het natuurpark Hoge Venen-Eifel: wild, verlaten en koud. Niet meer zo gevaarlijk als vroeger, toen je in wandelgidsen nog gewaarschuwd werd voor 'de gevaarlijke moerassen en hooge veenen, die zich van Spa tot Malmedy uitstrekken, waar nergens een dak te bespeuren is om u te beschermen tegen het brandend steken van de zon, nergens een groepje boomen om uw oogen te verpoozen van het staren in de strakke gloeiende lucht, nergens eene bron of beek om uw folterenden dorst te lesschen’. Tegenwoordig wandel je er over vlonders en stenen paden, en kun je rustig om je heen kijken naar de ruige schoonheid van dit ‘woeste land’ met zijn unieke flora en fauna.

Op en rond het hoogste punt van België (Botrange - 694 meter), midden in het gebied, zijn er talloze wandelmogelijkheden. Populaire wandelstartpunten zijn de Baraque Michel, Mont Rigi en Signal de Botrange. Vanaf het eerstgenoemde startpunt begint de route Rond de Baraque Michel, door heide en bos in de Hoge Venen, een rondwandeling. Je loopt over vlonderpaden en stille weggetjes, en komt op het hoogste punt van België. Eén van de betekenisvolle punten onderweg is het Kruis der Verloofden. Hier is in 1871 een jong stel doodgevroren. De twee jonge mensen waren op weg naar Xhoffraix, waar zij hun papieren gingen ophalen. Een andere korte tocht (ruim 8 km) brengt je naar de vallei van de Statte, een onbekend maar ongerept riviertje. Je loopt door de vallei en steekt talloze kleine bruggen over. Ook kom je bij de Rocher de Bilisse, een bijna 50 meter hoge rotsmuur midden in het bos. Op de website van wandelaar Fred Triep vind je meer tochten en informatie.

Dan de langere routes. Een 160 km lange route is de GR 573, door Angleur, Pepinster, Eupen, Botrange, Hockai, Polleur en Franchimont. De route is een streekrondwandeling met veel afwisseling. Twee dagen loop je door de Hoge Venen, de andere door de buitengebieden van Luik en de beneden-Vesder. Ook de GR 15 (220km, lijnroute) van Monschau in Duitsland tot Aarlen op de grens met Luxemburg, komt door de Hoge Venen.

Spa, wie kent het niet? Al is het maar uit de fles. De stad in de Ardennen is één van de historische kuuroorden van Europa. Dat het ook een prima uitvalsbasis voor wandelingen is, weten minder mensen. Maar je kunt er eindeloos wandelen, met altijd water in de buurt. Spa is de navel van het Land van de Bronnen. Men schat dat in dit gebied wel 300 bronnen, ‘pouhons’, ontspringen. Het water van de bronnen komt voornamelijk uit de Hoge Venen. Onderweg is het gefilterd door veenmos, turf, zand, klei, silex en leisteen. Welke mineralen een bron bevat, is afhankelijk van de weg die het water ondergronds heeft gevolgd.

Een goed gemarkeerde rondwandeling (zwarte forel op groene achtergrond) is de Forellenweg, opgenomen in het gratis downloadbare gidsje van Wallonië-Brussel Toerisme, 26 wandelingen in de Ardennen. Je bent er een halve dag mee zoet: 11,8 km / 4 uur. De route begint en eindigt in Stavelot. Uit hetzelfde gidsje komt de route In de Amblèvevallei, langs de Ninglinspo- en de Chefnabeek van14,3 km. Dit is een gevarieerde, maar veeleisende wandeling langs beken met veel rotsen en water. Je wandelt/klimt over rotsen en bruggetjes langs en over de Ninglinspo. Ronduit avontuurlijk. Een andere tocht van ongeveer gelijke lengte is Door de venen van de streek van Spa (14 km). Deze tocht gaat van de Géronstèrebron naar de venen van Malchamps. Je loopt door gemengde bossen, langs beken, heide en de venen van Malchamps. De Géronstèrebron is ontdekt in 1599. Vele VIP’s bezochten hem, waaronder Peter de Grote.  

Zin om nog (veel) meer te wandelen rond Spa? Bezoek dan de wikiloc wandelpagina, met routes van liefhebbers. De GR 15, Sentier Ardenne-Eifel, die we al noemden onder de Hoge Venen routes, komt ook door Spa. Ook de Europese route GR 5 van Noordzee tot Middellandse Zee komt door deze stad.

'De Koningin van de Belgische rivieren' heet ze. De Semois, de mooiste wilde rivier van België en Noord-Frankrijk. Ze ontpringt op het plateau van het Arelerland (Pays d'Arlon) midden in de hoofdstad van de provincie Luxemburg, Aarlen. In de zacht golvende Gaume verandert de Semois van een beek in een rivier en vloeit ze nog rustig slingerend door groene weiden, op weg naar het Ardennenmassief. Als de Semois de Ardennen bereikt, even na Jamoigne, begint een enorm slingerwerk en gaat de rivier wild rond de harde leisteenbergen. Na ontelbare bochten en kronkels verandert haar naam aan de Franse grens in Semoy. Wat verderop vloeit het Semoywater in de Maas te Monthermé.

Bouillon is een prima plek om wandelingen in het gebied van de Semois te beginnen. Er is een burchtruïne en er zijn statige herenhuizen in het centrum waar de Semois omheen kronkelt. In nogal wat van die huizen zitten tegenwoordig restaurants, cafés en B&B’s. Er is een wandelroute die de Semois volgt, de GR163, Sentier de la Semois (202 km). Deze route wordt wel de spectaculairste langeafstandsroute van België genoemd. Er zijn grote hoogteverschillen. Ook sommige kortere routes in de buurt zijn spannende routes, zoals Naar het graf van de reus, een route van 20 km naar het gehucht Botassart, waar één van de beroemdste uitzichtpunten van de Ardennen is. Je kijkt er uit op 'het graf van de reus': een beboste heuvel die ingesloten is door de Semois. Op deze wandeling doorwaad je twee keer de Semois, zijn er zware klimmetjes en zijn sommige paden behoorlijk moeilijk te vinden. Een andere zware tocht is Le Jambon de la Semois (20 km), naar diverse spectaculaire natuurlijke hoogtepunten. Het kan ook een tikje minder spectaculair (en vermoeiend). De Semois en zijbeken is 17 km en leidt door het natuurreservaat van Bohan-Membre, op de steile flanken van de rivier.

De Ourthevallei is een wandelaarsparadijsje. Er wacht meer dan duizend kilometer bewegwijzerde wandelroute op je in dit deel van de Ardennen, ook wel het Hart van de Ardennen genoemd. Op sommige plekken stromen de Ourthe en de Aisne door diepe kloven. Hier sta je soms uit te hijgen op uitstekende rotspartijen, met uitzicht op beboste heuvelhellingen en de rivier in de diepte. De Ardennen in optima forma. Ook leuk: er zitten bevers in de Ourthe!

Perfect om het gebied te verkennen in een lang weekend is de Tour de Chaudfontaine (51km). Een lus vanuit het oude kuuroord. Een prima uitvalsbasis is La Roche-en-Ardenne, toeristisch, maar schilderachtig gelegen aan de oever van de Ourthe. Hier starten de tochten Hoog boven de Ourthe (13 km, bewegwijzerd) en De wilde Ourthe (9,5 km, bewegwijzerd), beide opgenomen in de gratis wandelgids Wandeltochten in de Ardennen, te downloaden via het Belgisch verkeersbureau.

Iets verder naar het oosten ligt Nadrin. Een korte, maar pittige tocht in deze omgeving is beschreven door de Superfamilie. Nog veel pittiger, en tweedaags, is een wandeling over de Trail des Fantomes, één van de zwaarste trails van de Ardennen. Deze wandeling wordt beschreven door Frankwandelt. Deze route start in Roche-en-Ardenne, is lusvormig en beslaat zo’n 50 kilometer. Frank doet een bivak.

Nog langer, maar iets minder heftig is de populaire GR57 van 279 km (+ 7 km variante Wéris). Geschikt voor wie op een niet te moeilijke manier wil kennismaken met wandelen in de Ardennen. De route volgt ruwweg de loop van de Ourthe, van de monding tot in de buurt van de oostelijke bronnen. In de buurt van de Luxemburgse grens klim je uit de Ourthevallei. Het pad gaat dan nog verder naar Troisvierges, en uiteindelijk Diekirch. Ook het lange Ardennenpad, Sentier de l’Ardenne, komt langs de Ourthe en door La Roche (221 km van Malmedy naar Sedan). Er zijn nog veel meer routes in de Ourthevallei. Op de site van de VVV voor de Ourthe en de Amblève vind je maar liefst 106 wandeltips.  

Niet voor niets reizen wetenschappers elk jaar af naar de valleien van het levend water. In dit gebied in de provincie Henegouwen is namelijk een grote verscheidenheid aan bodemsoorten te vinden. Van noord naar zuid de Condroz, de Venen, de Kalkstreek en de Ardennen. Contrasterende landschappen waarin een bijzonder diverse fauna en flora te vinden is. De Valleien van het Levend Water hebben de hoogste concentratie van dieren- en plantensoorten van België. Andere kenmerken van de Valleien: veel water uiteraard, met meren, rivieren, en bronnen, veel kronkelige paden, steile hellingen en diepe bossen.

Er is natuurlijk veel te wandelen in zo’n streek. Dat geldt eigenlijk voor het hele gebied rond Chimay – meestal de Laars van Henegouwen genoemd. Dit is een bosrijk, glooiend en dunbevolkt gebied. Chimay is een prima uitvalsbasis voor wandelingen in de Laars. Er is een kasteel en er is de bekende brouwerij, de Abdij Notre-Dame de Scourmont, waar het trappistenbier Chimay wordt gebrouwen. Hoewel deze niet in de stad ligt, maar er vlakbij. Op de website van de Laars zijn korte wandelingen te downloaden. Die vind je ook op andere websites, zoals deze wandeling rond het meer van Chimay (8km).

Een langere wandelroute, La Grande Traversée de la Forêt du Pays de Chimay (de Grote Doorsteek van het Woud van het Land van Chimay) voert je 178 kilometer door het hele gebied. De wandelroute is gemarkeerd met witrode strepen en gaat vooral door bossen, met name in het westelijk deel van het gebied. Bijzonder is dat je het hele langeafstandspad bivakkerend kunt afleggen. Het Parc Naturel Viroin - Hermeton heeft hiervoor negen bivakplaatsen aangelegd. De nog iets langere GR125 Tour de l'Entre-Sambre-et-Meuse brengt je naar het gebied schuin boven Chimay, met een verrassende verscheidenheid aan landschappen. De GR 125 is een grote luswandeling in het gebied tussen Samber en Maas. Hij is 262 km lang (+ 47 km voor de variant Forêt de Senzeilles) en start en eindigt op de Grand Place in Walcourt. Er is een aanlooproute vanaf het station van Namen (5km).

Het zuidwestelijk deel van de Ardennen is het gebied waar de Maas door één van de mooiste gedeeltes van het land stroomt. Je vindt er hellende kliffen, dorpen en stadjes aan de rivier, verstilde natuurgebieden als Molignee en de mystieke ruïne van Montaigle. Namen/Namur zelf, de hoofdstad van Wallonië, is een mooie uitvalsbasis, waar alles voor de hongerige en dorstige wandelaar te krijgen is. De streek in de buurt, ook wel het Land van de Valleien genoemd, is een echt wandelgebied. Klik op GPS-routes en je kunt er heel verschillende soorten routes downloaden. Architectuur in de stad Namen, een wandeling aan beide oevers van de Maas of een gele route van 20 km vanaf de citadel. 

Een mooie thematische en veel langere tocht is het Pad van de mijnwerkers, Sentier des Terrils, de GR 412. Deze tocht is een eerbetoon aan de mijnwerkers die in deze streek gewerkt hebben. De route is bijna 300 kilometer lang en loopt van Bernissart naar Blegny-Mine door mijnstreken van de Borinage, het Centrum, Charleroi en Luik. Het traject kronkelt door velden en dorpjes tussen Namen en Waals Hapengouw. Opmerkelijk voor een GR in België is het beginnummer 4, maar dat komt omdat aan deze GR het nummer 412 werd toegekend vanwege 4 december: de feestdag van de heilige Barbara, de patroonheilige van de mijnwerkers. Ook de GR125, beschreven in het gebied hierboven, past in het wandelgebied Namen en het Maasdal.

De Famenne ligt tussen het plateau van de Condroz in het noorden, de Ardennen in het zuidoosten en de Maasvallei in het westen. Het is een streek met relatief arme landbouwgrond, maar de licht kalkhoudende bodem levert wel een grote variatie aan plantengroei op. Of zoals de Belgen zeggen: ‘qua bijzondere 'natuurspeciallekes' loopt de GR 577 door een boeiend gebied.’ Het kalkgebied ligt vooral aan de rand van de Famenne, waar ook de grotten van Hotton, Rochefort en Han-sur-Lesse te vinden zijn. Marche-en-Famenne geldt als onofficiële hoofdstad van het gebied. Op de site van het toeristenbureau staat informatie over de wandelingen. Hier kun je bijvoorbeeld negen ontdekkingswandelingen van 3 à 9 km door mooie, typische dorpen vinden. Denk aan Han-sur-Lesse, Eprave, Lessive, Villers-sur-Lesse, of Ambly.  

Er is ook een streekpad, de Tour de la Famenne, oftewel GR 577. Dit is een lusvormige route van 170 km langs bossen en velden, kastelen en snelstromende rivieren en beken. Je komt langs de Lesse, maar ook langs intiemere valleien als die van de Iwoigne of de Wimbe. Je passeert talloze charmante dorpen.

De Belgische provincie die net zo heet als het buurland bestaat behalve uit het zuidelijkste stuk van de Ardennen, ook uit de Gaume, ook wel Belgisch-Lotharingen. Dit is het gebied rond Arlon (Aarlen), ten zuiden van de Semois. De heuvels zijn er net wat lager, de paden net wat stiller. Ook hier kun je heerlijk wandelen. Eén van de wat langere routes is le Sentier des Songes, een route langs historische, natuurlijke en artistieke hoogtepunten van 57 km.

Een andere, kortere route is La vallee de la Claireau, 12 km gemarkeerd met blauwe driehoeken. Aarlen zelf is trouwens ook de moeite waard. De 2000 jaar oude stad wordt net als Tongeren en Doornik gezien als de oudste stad van België.

Verschillende langeafstandsroutes doen de Gaume aan. La Gaume Buissonnièreis de belangrijkste. Dit is een oudere (sinds 1986) wandeltocht van 206 km over landweggetjes en door bossen. ‘La Gaume buissonnière’ (‘de Gaume buiten de perken’) heet de route, omdat deze net even buiten de lijntjes kleurt. De route slingert nu en dan door Frankrijk en door de Ardennen, maar vooral door onbekende oorden van de schilderachtige Gaume. Statige loofbossen en grazige weiden wisselen elkaar af. In maart 2014 is de route geüpdatet.

Het Pays de Villers heeft een lieflijk, licht golvend landschap, bezaaid met kleine dorpjes, ruim bemeten ‘vierkantshoeves’, landbouwvelden en grote wouden die worden doorsneden door paadjes en wegen. Middenin dit rustieke land ligt de Abdij van Villers-la-Ville, het meest uitzonderlijke erfgoed van de streek. Deze ruïne was ooit een abdij uit de twaalfde eeuw. De abdij is opgenomen in veel wandelingen. Dat zijn er nogal wat in het Pays de Villers. Bijna 150 kilometer wegen en paden is er te belopen. Er zijn kaarten met bewegwijzerde routes te koop en daarnaast roadbooks of wandelzakboekjes. Sommige wandelingen zijn ook gratis te downloaden. Eén ervan is de 14 km lange 'De bossen van de Abdij van Villers'. Deze wandeling gaat door de bossen en door een landelijke omgeving met kapellen, molens en oude gebouwen. Een andere, langere tocht van 38 km leidt van Waterloo naar Villers-la-Ville (de abdij). Deze is lusvormig. De genoemde wandelingen zijn te vinden op de website van de streek. De Abdij komt ook voor in een wat langere dagtocht van 25,9 km over de routes GR 121 en GR 126. Deze dagtocht is te vinden in een gidsje met dagwandelingen op GR routes in Waals Brabant.   

De GR 121 en GR 126 zijn uiteraard ook in hun geheel te lopen. De GR 121 is een Waals-Frans lange afstandspad vanuit het centrum van België tot aan de Franse Opaalkust. Het Belgisch gedeelte van GR 121 doorkruist de provincies Waals-Brabant en Henegouwen. De GR 126 loopt van Brussel via Namen naar Membre sur Semois en staat bekend als één van de boeiendste Belgische GR-routes, onder meer door de grote variatie aan landschappen. De route is 240 km lang.