Pingoruïnes vormen mooie zichtbare relicten van de ijstijd. Daarbij moet je niet denken aan een gebouw, maar aan een meer of ven. Pingo’s komen vooral voor in Drenthe, maar onze blogger Ellen Luijks kiest ervoor te gaan wandelen bij de grootste pingoruïne van Nederland: het Uddelermeer op de Veluwe.
Eerst even dit… Wandelboswachter Ellen Luijks gaat regelmatig alleen, met haar gezin of vriendinnen op avontuur in de Nederlandse natuur. Als auteur van het boek ‘De spannendste wandelroutes met kinderen’ en wandelgidsen van de Oude Bondswandelwegen kent zij de mooiste wandelgebieden. In de blogserie ‘Wandelen in de ijstijd’ neemt ze je mee naar wonderlijke oer-natuur in de buurt.
Waar het meer is, hoef je je vanaf de parkeerplaats niet af te vragen. Als een magneet lopen we naar de rand van het half bevroren water. Voor we aan het Klompenpad Uddelermeerpad beginnen, komen de eerste vragen van Agnes al binnen: “Wat is een pingo? Ik zie gewoon een meer, wat is hier bijzonder aan?” Laat ik dat eerst maar even uitleggen dan.
Het is moeilijk voor te stellen, maar hier lag ooit een heuvel met een kern van ijs. Die ijskern, een ijslens genoemd, bestond uit grondwater dat in de ijstijd bevroor. Omdat de aanvoer van grondwater gewoon doorging, groeide de kernkern en duwde de grond die er boven lag omhoog. De heuvel werd groter en groter. Op een gegeven moment werd de ijslens te groot voor de grond die erop lag en scheurde de grond open. Daardoor kon het zonlicht bij het ijs komen en smolt het ijs. De grond gleed naar de zijkant en hoopte zich daar op. Toen al het ijs gesmolten was, bleef een rond gat achter met daaromheen een ringvormige wal. In Nederland vulden de meeste gaten zich met water en zo kreeg je een meertje. De ringwal die er omheen lag, is met de tijd vaak verdwenen omdat het zand wegwaaide of wegspoelde. De pingo is een pingoruïne geworden. Het Uddelermeer is bijzonder, omdat het de grootste pingoruïne van Nederland is. Het is niet alleen groot, maar ook diep: maar liefst 17 meter.
Tijd om de route te gaan lopen, maar ver komen we niet, want we lopen langs een wal. “Nog een pingo?”, vraagt Agnes. Nee, dit is een Hunneschans. Het aarden verdedigingswerk is bijna 1000 jaar oud. Het heeft de vorm van een hoefijzer, omdat het Uddelermeer een natuurlijke barrière vormde. Het water van het meer stond toen hoger, waardoor de gracht om de schans heen gevuld was met water. Er woonden mensen in de schans. Ook eerder was de locatie naast het Uddelermeer al in trek bij de mensen. In de schans vinden we een grafheuvel uit de bronstijd. Opvallend zijn de mooie grillige eiken op de schans. Oorspronkelijk stonden deze niet op de schans, maar eenmaal zo mooi haal je ze natuurlijk niet meer weg.
We nemen afscheid van deze plek en wandelen het veld op. De route slingert langs akkers en weilanden. Ook aan andere spieren wordt gedacht, want we passeren het ene overstapje na het andere en soms zelf een lieflijk bruggetje. Het is een avontuurlijke route zo door de akkers. Ganzen vliegen over. Ze gaan van hun rustplaats naar de gronden waar ze eten vinden. Ook blauwe reigers zoeken hun kostje bij elkaar, ze vallen weg in het landschap, maar zodra ze bewegen zien we ze.
We wandelen heerlijk landelijk en rustig. In de bodem zien we overal gaatjes ter grootte van een euromunt. Het zijn muizenholletjes. De beestjes doen zich hier te goed aan de gewassen die hier normaal gesproken staan. Nu we toch naar beneden kijken, krijg ik meteen een vraag om mijn oren: “Waarom ligt er overal grind, mam?” Ook dat is meegevoerd met het ijs in de ijstijd. Overal in de bodem van de Veluwe vind je grind.
Als we weer het bos in lopen, verstopt een boomkruiper zich achter een boom, zodra hij ons ziet. Hij loopt van beneden naar boven tegen de boomstam omhoog, op zoek naar iets eetbaars in de bast. Even verderop wordt het natter en komen we bij het Groot Zeilmeer. Ook een pingoruïne, maar wat een magisch mooie plek. Hier zou ik wel langer willen blijven staan. “Deze is mooi rond met een eilandje in het midden”, constateert Agnes.
Als we even later de uitgestrekte, glooiende heide van het Uddelsche Buurtveld schampen, lopen we ook langs een veentje. De berk weet hier als pioniersoort wel raad mee. Na de ijstijd was dit de eerste boom die in Nederland begon te groeien. En ook de struikheide is een souvenir uit deze vervlogen koude tijden. Op de Grote Enk besluiten we dat we wel toe zijn aan een lunch en via de oude jachtopzienerswoning uit 1905 komen we weer uit bij de Uddelerschans. Tijd voor wat warms!
Natte vennen, droge heide en stuifduinen wisselen elkaar af op Landgoed De Hamert in Noord-Limburg. ...
Bijna geen landschap doet sterker aan de ijstijd denken dan een stuifzandgebied. Vooral als het land...
Waar kun je de herfst beter beleven dan in een bos, het liefst eentje met lekker veel paddenstoelen....