Op 4 en 5 mei staat Nederland jaarlijks stil bij de Tweede Wereldoorlog. Wandel.nl geeft vijf routetips. Op deze routes kun je de oorlog herdenken en de bevrijding vieren. Deze routes brengen je langs monumenten waar je stil van wordt en langs musea die het verleden tastbaar maken.
Nergens in Nederland zijn de littekens van de laatste fase van de oorlog beter zichtbaar dan op Walcheren. Het Zeeuwse eiland veranderde door de Duitse bezetter in een vesting. Omringd door bunkers, tankgrachten en wegversperringen scheidde de Atlantikwall, de 2865 kilometer lange Duitse verdedigingslinie, het eiland van de open zee. De resten hiervan zijn nog overal in het Zeeuwse landschap te vinden. Zoals de piramidevormige, betonnen obstakels die drakentanden worden genoemd. Om het eiland en de rest van Nederland te bevrijden, vlogen op 3 oktober 1944 Britse vliegtuigen over Westkapelle. De bommen sloegen een dijkgat van meer dan vijfhonderd meter. Door het bombarderen van nog drie andere zeedijken kwam Walcheren voor meer dan tachtig procent onder water te staan. De bewoners moesten een hoge prijs betalen voor de bevrijding.
Sporen van Oorlog (36 km) is een lange wandeltocht langs onder andere Westkapelle, Zoutelande en Koudekerke. Via de wandelrouteplanner van VVV Zeeland kun je ook zelf je route plannen. In de omgeving van Westkapelle vind je een wandelroute van 10 km langs duinen, rietkraken en kreken. Die zijn destijds ten zuiden van Westkapelle ontstaan door de bombardementen op de dijken. In het najaar, 6 november 2021, start ook de Memorial Walcheren ‘40-‘45 novembertocht in Westkapelle (5, 10, 15, 25 en 35 kilometer).
Dat is ‘een brug te ver’: dit spreekwoord stamt uit de tijd dat de geallieerden hevig vochten om de laatste brug bij Arnhem. De voorgenomen verovering faalde jammerlijk door slechte weersomstandigheden en hevig Duits verzet. De Slag om Arnhem in september 1944 was onderdeel van een van de grootste geallieerde operaties uit de Tweede Wereldoorlog: Operatie Market Garden. Via het terugwinnen van de bruggen over de Maas, Waal en Rijn hoopte men dat de oorlog voor de kerstdagen verleden tijd was. De snelle opmars bleef echter uit en in het noorden en westen van Nederland wachtte een hongerwinter.
Wil je werkelijk in de voetsporen van de bevrijders wandelen? Volg dan het Airbornepad Market Garden: een langeafstandswandelpad van 220 km. De Airborne Wandeltocht, een van de grootste eendaagse herdenkingstochten ter wereld, vindt ieder jaar op de eerste zaterdag in september plaats in Oosterbeek. Je kunt ook op eigen gelegenheid de wandeltocht van 15 km lopen, waarbij je meer te weten komt over de Slag om Arnhem. Ook kun je een bezoek brengen aan het Airborne Museum.
Britse en Canadese oorlogsgraven
Door het mislukken van Operatie Market Garden werd in oktober 1944 besloten om de haven van Antwerpen te bevrijden. De havens zijn voor de geallieerden van groot belang voor de toevoer van troepen en materiaal, iets dat tijdens Operatie Market Garden ontbrak. De Slag om de Schelde, waarbij voornamelijk Canadese, maar ook Britse en Poolse militairen de opdracht kregen de Westerschelde, de toegangsweg naar Antwerpen, te veroveren, heeft onder andere diepe sporen nagelaten in de omgeving van Bergen op Zoom en de Brabantse Wal. In de buurt van Bergen op Zoom vind je twee militaire begraafplaatsen, de British War Cemetery en Canadian War Cemetery. Op dit laatste ereveld liggen bijna duizend Canadezen die zijn gesneuveld tijdens de Slag om de Schelde.
Wandel verschillende routes (tot 17 km) tussen de twee militaire begraafplaatsen via de app van Stichting Bevrijding Brabantse Wal.
Het is een ondergesneeuwd aspect van de bevrijding: de kwart miljoen Poolse militairen die hebben meegevochten in de Tweede Wereldoorlog. In veel geschiedenisboeken wordt de rol van de Poolse bevrijders nog steeds niet of nauwelijks genoemd, terwijl hun deelname van belang is geweest. Zo wisten de Poolse divisies in het najaar van 1944 binnen twee dagen Breda te bevrijden en dit later, in 1945, tot aan Oost-Drenthe en Zuidoost-Groningen door te trekken. Toch werd de Poolse generaal Stanislaw Sosabowski (1892-1967) jarenlang onterecht verantwoordelijk gehouden voor het mislukken van de Slag om Arnhem, waar het Poolse leger deel van uitmaakte. Pas in 2005 kreeg hij postuum de hoogste militaire onderscheiding. Ook de Poolse veteranen krijgen langzamerhand steeds meer aandacht, evenals de herdenkingen in plaatsen als Breda, Emmen en Driel, waar zij als bevrijders worden geëerd.
Rondje Driel (5,4 km) brengt je langs meerdere plekken (onder andere het Sosabowski- en Polenplein) ter herinnering aan de inzet van de Poolse bevrijders.
Terwijl de geallieerden in de omgeving van Arnhem landden voor Operatie Market Garden, moest de bevolking van Gennep vanuit bezet gebied toekijken hoe de luchtlandingen plaatsvonden. Het stadje, vlakbij de grens van Limburg met Gelderland, werd niet bevrijd in het najaar van 1944 en kwam gedurende vijf maanden in het frontgebied te liggen.
Hierna zorgde de slag om Gennep, die onderdeel was van Operatie Veritable (ook bekend als de Slag om het Reichswald) en dagenlang duurde, voor de uiteindelijk geslaagde sprong over de Rijn en de snelle nederlaag van de bezetters. Het was de laatste grote operatie van de Tweede Wereldoorlog aan het westelijk front.
Bij de Martinustoren in Gennep, waarvan alleen de toren de verwoestingen van de oorlog overleefde, start de Liberation Route Gennep (6,5 km). De wandelroute loopt deels via het wandelknooppuntennetwerk en de oevers van de Maas, langs het einde van het bekende Duits (spoor)Lijntje, verdwenen molens en ooievaarsnesten.
